'Verduurzaming: nu is de overheid aan zet'
Gepassioneerd over de noodzakelijke verduurzaming van de economie is Wouter Scheepens - nu directeur a.i. van MVO Nederland en partner van Steward Redqueen - al 25 jaar. Scheepens werkte op interimbasis ook bij de Nederlandse Vereniging van Banken op het thema duurzaamheid. Wat is zijn visie op de verduurzaming van de bankensector? “Vroeger dacht ik: banken en bedrijfsleven kunnen zelf de economie verduurzamen. Met vrijwillige verklaringen. Convenanten. Maar voor een duurzame ‘systeemsprong’ is de overheid aan zet.” Dit artikel is eerder verschenen in Bank | Wereld Online, een uitgifte van de Nederlandse Vereniging van Banken.
Wat is jouw visie op (de noodzaak van) een duurzame samenleving?
“Dit economische systeem heeft ons - geprivilegieerde westerlingen – veel welvaart gebracht. We staan echter te weinig stil bij de schade die dat systeem veroorzaakt. Onbegrijpelijk vind ik dat. We zien klimaatimpact van dichtbij. De overstromingen, hitte en bosbranden in heel Europa. Maar ook de Afrikaanse migranten die in bootjes dobberen op de Middellandse Zee. Dat zijn pijnlijke uitwassen van het economische systeem van nu."
"Ik vind het onbestaanbaar dat we met alle kennis, geld en inzichten ons toch liever afschermen. Het wordt tijd dat we de schadelijke effecten gaan beprijzen. Ik ben nu zo’n 25 jaar bezig met het thema duurzaamheid. En ik word steeds activistischer. We weten dat er een probleem is en we kunnen het oplossen. Want ook in een duurzame economie kun je als bank gezond zijn en als ondernemer succesvol. Daarvan ben ik overtuigd.”
Wat moet er als eerste gebeuren wat jou betreft?
“Een overheid die haar rol pakt. Idealiter op wereldniveau. Maar zeker op Europees niveau. Heel lang dacht ik: bedrijven kunnen dat zelf - de economie verduurzamen. De moraliteit van leiders in het bedrijfsleven, inclusief banken, kan het verschil maken. Met convenanten en commitments. Vrijwillige verklaringen. Banken en ondernemers kunnen veel doen en doen dat ook. Maar goede regelgeving is een absolute noodzaak om een ‘systeemsprong’ te kunnen maken.”
Hoe vertaal je jouw visie naar je rol als directeur/bestuurder a.i. van MVO Nederland – de belangenvereniging van maatschappelijk verantwoord ondernemers?
“MVO Nederland kun je zien als de beweging van het progressieve bedrijfsleven – inclusief een aantal banken – in Nederland. Het bedrijfsleven dat verandering wil, een duurzame economie. Daarbij gaat MVO Nederland uit van zeven thema’s. Zoals eerlijke prijzen, transparante ketens, duurzame energie, biodiversiteit, inclusiviteit en nieuwe rijkdom. Zo maken we het begrip duurzame economie objectiveerbaar en meetbaar. Nu is circa 16,5% van onze economie duurzaam. We mikken op 20% in 2025."
"Daarnaast voeren we projecten uit waarmee we laten zien dat een duurzame economie nu al mogelijk is. Zo wil MVO een vliegwiel creёren voor verduurzaming. We moeten als bedrijfsleven niet alleen onze business-as-usual kunnen ‘vergroenen’, maar ook meer fundamentele keuzes maken. Alleen zo blijven de economie en maatschappij gezond.”
Je werkte als consultant en interimmer twee keer voor de Nederlandse Vereniging van Banken op het thema duurzaamheid. Heb jij de discussies bij de banken rondom verduurzaming zien veranderen?
“Tien jaar geleden verkende ik als ‘kwartiermaker’ het thema duurzaamheid bij de Nederlandse Vereniging van Banken: wat deden banken al, en hoe zouden ze kunnen samenwerken voor meer impact? Anno 2023 vind ik dat banken al veel willen en ook al veel doen. Ik ben dus optimistischer dan een deel van de samenleving dat vindt dat banken te weinig doen."
"Banken hebben – ook onder druk van buitenaf, zoals van ngo’s, klanten en overheid – hun maatschappelijke verantwoordelijkheid gepakt. Elke bankier van nu vindt dat ook de bank een verantwoordelijkheid heeft om bij te dragen aan verduurzaming, maar komt onderweg veel dilemma’s tegen. "
"Maar toch: de vraag OF de sector gaat bijdragen, hebben we nu wel gehad. De vraag is nu: hoe dan? De sector is streng gereguleerd en toezichthouders zitten er bovenop. Er is minder ‘experimenteerruimte’ dan voorheen en dat is niet altijd wenselijk. Bankiers hebben soms het gevoel alsof de handen op de rug gebonden zijn, terwijl ze wel actie willen ondernemen."
"De slag naar een nieuwe, duurzame economie vraagt om experimenteren, om nieuwe businessmodellen. De ruimte en dat lef dat daarvoor nodig is – die moeten er zijn binnen de sector. Daarom vind ik het ook zo belangrijk dat de topbestuurders van banken duidelijk zijn over hun ambities en deze systematisch in acties vertalen.”
Waar moeten bank en samenleving alert op zijn volgens jou?
“De verslaggevingsregels uit Europa leggen veel verantwoordelijkheid bij de financiёle sector. Banken moet ESG-data over hun portefeuilles kunnen aanleveren. Terwijl bij veel ondernemers in die portefeuilles het verduurzamen nog in de kinderschoenen staat. Voorkomen moet worden dat de verduurzamingsslag verwordt tot ‘compliant zijn’. Dan verengt het zich tot een papieren werkelijkheid."
"De vraag bij banken moet zijn: hoe zorg je dat geld naar de groene economie stroomt, hoe faciliteer je de transitie? En hoe eerlijk en transparant ben je over de financiering van de fossiele sector? De buitenwereld snapt heus wel dat meteen stoppen met fossiel niet altijd een optie is – de economie is er de komende jaren nog deels afhankelijk van. Maar banken moeten helder zijn in hun stappen naar afbouw en daarover in gesprek gaan met de stakeholders."
"CEO’s van banken zouden wat mij betreft ook zichtbaarder mogen zijn in het publieke debat over verduurzaming. Schuif maar aan bij die talkshow! De mening van klanten en stakeholders over wat banken zouden moeten bijdragen aan verduurzaming, verschilt enorm. Belangrijk is dan een bank zelf heeft gedefinieerd waar zij voor staat: dit bedoelen wij met onze bank met duurzaamheid en dit doen wij om dat te bereiken.”
