‘Zonder zwart geld is er geen witwassen’

‘Zonder zwart geld is er geen witwassen’. Het was een van de quotes die voorbijkwam tijdens het terugblik-groepsgesprek dat Jeroen Broekema van de Leaders in Finance-podcast direct na afloop van het Anti Money Laundering Event had met vier prominente gasten van het event, dat vorige maand werd gehouden op landgoed Duin & Kruidberg. Daarbij schoof ook Farid Tabarki aan, de dagvoorzitter van het event.

In willekeurige volgorde de gasten: Karin de Jong, partner bij Deloitte en werkzaam op de afdeling Financial Crime Advisory; Ruben Verkuijl, oprichter en CEO van Interim Valley, dat experts inzet op het gebied van compliance, data en risk; Lucien Albers van der Linden, hij vertegenwoordigt Talent & Pro, dat CDD/KYC-analisten inzet bij (middel)grote banken; en Krik Gunning, medeoprichter en CEO van Fourthline, dat technologie inzet om financiële criminaliteit te bestrijden.

Spraakmakend

Vanuit hun eigen expertise en achtergrond lieten de gasten – en ook gastheer Jeroen Broekema zelf – hun mening en ideeën horen over het event en het intrigerende onderwerp. Broekema vond het ‘’hartstikke leuk” om iedereen bij elkaar te hebben, zowel aan publieke als private kant. Dagvoorzitter Tabarki ervoer het als een “heel bijzondere dag”. Hij vond de combinatie van nieuwsgierigheid en kennis in de zaal haast tastbaar. “Dat de hele keten aanwezig was. Je voelde dat de verbinding die we moesten maken ook daadwerkelijk werd gemaakt in de zaal.”

De eerste indruk die de gasten meenamen, zo kort na het event, was voor iedereen verschillend. Zo vond Lucien Albers van der Linden het verhaal van journalist Wouter Laumans (onder meer over drugsgelden en de Panama Papers) “spraakmakend”. “Dat was echt een ‘wake-up call’ en de ‘line-up’ was ook daarin fantastisch. Ik denk dat het ons allemaal wel op scherp heeft gezet”, aldus Van der Linden. Volgens hem was er nog veel te doen. “Vooral op het gebied van effectiviteit kunnen we nog heel veel slagen maken.”

Krik Gunning bekeek de witwasbestrijding vanuit een internationaal perspectief en kwam tot de conclusie dat we het in Nederland toch goed voor elkaar hebben. “Het feit dat je hier alle partijen samenbrengt en dat dat gebeurt zonder dat er verwijten worden gemaakt en uiteindelijk iedereen er vanuit zijn eigen rol met de juiste intenties zit. We opereren in heel Europa en ik kan hartgrondig bevestigen dat dat niet in elk land zo is.”

Strafbankje

Karin de Jong vond het mooi om te zien dat de verschillende kanten van het debat aan bod kwamen. Waar het eerst ging over het ‘strafbankje’ waar de banken momenteel op zitten, werd daarna juist de goede weg die ze zijn ingeslagen belicht.

Ruben Verkuijl had weer een andere insteek. Hij werd vooral getroffen door de gedachte dat de oorzaak van het bestaan van witwassen in de eerste plaats ligt bij drugscriminaliteit. “Maar het begint bij drugsgebruik”, leerde hij op het event. “Het is wel iets wat mij ontzettend triggert om daar toch eens verder op in te zoomen.”

Voor Jeroen Broekema was vooral het thema ‘cash’ en de rol ervan in de witwaspraktijk interessant. “Ik denk dan zelf – maar dat is waarschijnlijk veel te simpel – kunnen we niet gewoon stoppen met cash?” Hij realiseert zich dat er dan wel weer iets nieuws ontstaat vanuit de criminaliteit, maar dat ze dan in ieder geval “een groot pad hebben gedicht”, zoals hij het stelt. “Daar zullen we dan wel internationaal voor moeten lobbyen.”

Maatschappelijk relevant

Op de vraag of het voor iedereen bij de banken die bezig is met anti-witwasbestrijding – 12.000 mensen – genoeg duidelijk is dat ze het doen om misdaad aan te pakken, kwamen verschillende antwoorden. Volgens Karin de Jong zit een groot gedeelte van die 12.000 mensen vooral technische zaken uit te voeren. “Dus nee, ik denk niet dat die 12.000 man bezig is met echte criminaliteit. Daar zit de doorbraakvraag en daar moeten we doorheen.”

Krik Gunning kon daar voor een deel in meegaan, hij merkt dat mensen die voor zijn bedrijf willen werken goed weten dat technologie wordt ingezet voor iets maatschappelijks relevants. “Ik ben wel hoopvol dat er veel mensen zijn die graag hun kennis inzetten voor iets wat daadwerkelijk impact heeft op de maatschappij.”

Ook Lucien Albers van der Linden ziet dat jonge mensen gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan in deze branche. “We zijn een ontwikkelbedrijf van jonge talenten die de eerste stappen maken in de financiële sector. Die hebben daar bewust voor gekozen. We proberen ze daar ook in mee te nemen, de focus ligt op continu verbeteren zodat je wat meer op de proceskant gaat zitten. Dus de aanmoediging om het effectiever en efficiënter te maken is er bij ons zeker.”

Ruben Verkuijl maakt zich zorgen om een groot deel van die 12.000 mensen vanwege de hoge werkdruk. “Veel van die 12.000 mensen zijn jonge mensen die pas net vanuit de schoolbanken in dit werkgebied werkzaam zijn en onder hoge druk staan. Het is helemaal niet erg om hard te werken, maar als je een helder doel voor ogen hebt waarvoor je het doet, kan je het veel beter aan. Want er is een hoger doel aan verbonden.”

Internationale samenwerking

Een ander belangrijk punt van aandacht is het internationale karakter van de hele witwascriminaliteit en de noodzakelijke samenwerking tussen landen in de strijd tegen witwassen. Karin de Jong vindt dat we goed bezig zijn, maar dat we nog veel kunnen verbeteren. “Je kunt ook leren van initiatieven die er lopen, zoals bijvoorbeeld in Zweden en de Nordics die al samenwerken. Al die initiatieven kunnen nog wel dichter bij elkaar komen. Maar ik zie de beweging zeker.”

Krik Gunning ziet vooral het delen van data als een van de belangrijke middelen in de strijd. “Als je kijkt naar de datakant is het heel belangrijk om vanaf moment één zo internationaal mogelijk te zijn. Want het is een illusie om te denken dat de criminelen stoppen bij de grens, dus je moet de data ook niet stoppen bij de grens.”

Ook de vraag of er nog ‘bottlenecks’ in de publiek-private keten zitten bracht bepaalde inzichten naar voren, zoals van Lucien Albers van der Linden, die vond dat we “maar naar een klein stukje van de puzzel kijken als het gaat over geld en hoe misdaad loont”. Volgens hem is het ook een groot maatschappelijk probleem: “Zonder zwart geld is er geen witwassen.” Hij vindt het belangrijk dat je ook gaat kijken naar de rol van de overheid naast de rol van de banken. “Het gaat ook over hoeveel middelen je ter beschikking stelt in die keten.”

Technologie

Alle gasten waren het erover eens dat technologie een doorslaggevende rol kan gaan spelen in de strijd tegen witwassen. Karin de Jong gaf daarin de voorzet. Ze hoopt dat het zwaartepunt wat verschuift van de 12.000 mensen naar slimme technologie “die ons veel meer in de hoek krijgt van die daadwerkelijke criminaliteit”.

"Het is een illusie om te denken dat de criminelen stoppen bij de grens."

Als eigenaar van een techbedrijf ziet Krik Gunning dat ook. “Wat je moet doen ter bestrijding van misdaad is dat je alle taken die heel repetitief zijn moet automatiseren. De efficiëntie gaat omhoog, maar nog belangrijker: de kwaliteit gaat omhoog.”

'Betonnen spaarvarkentje'

Ter afsluiting deelden enkele gasten nog een paar opmerkelijke observaties. Zo vond dagvoorzitter Farid Tabarki de veelkoppigheid van het monster fascinerend. “Aan de ene kant hebben we het over crypto’s en blockchain en tegelijkertijd over een oeroud bankierssysteem. Het is een enorm schaakspel dat je aan het spelen bent, maar daarmee ook interessant om te doen.”

Krik Gunning vond het een boeiend verhaal over hoe misdadigers crimineel geld wegsluizen naar het buitenland, en merkt op dat hij daarbij een nieuw begrip heeft geleerd. “Er wordt veel geïnvesteerd in vastgoed en de nieuwe bijnaam daarvoor, het 'betonnen spaarvarkentje', vond ik wel een hele mooie!”

Ruben Verkuijl noemde nogmaals het belang van data. “‘Technology is as good as your data’. ‘The next big thing’ is mogelijk ook ‘shared data’. Op het moment dat je data gaat delen, ga je volgens mij ook veel effectiever te werk.”

Jeroen Broekema sloot het geheel af met de constatering dat er nog meer dan genoeg ontwikkelingen zijn – en daarmee ook stof om over door te praten – voor een volgende editie van het event. “Ik zou eigenlijk zeggen – daarmee doe ik ook een commitment – tot volgend jaar!”

Luister hier het volledige groepsgesprek terug.