‘Bankensector zit in enorme transformatie en eigenlijk ook een kleine identiteitscrisis’
In Brussel vond afgelopen maand het evenement ‘The Banking Scene’ plaats, voor en door bankiers. Enkele honderden bankiers uit vooral België en Nederland kwamen hier samen om te praten over thema’s die leven in de bankensector. Mensgericht bankieren en innovatie waren de twee hoofdthema’s. Banken.nl sprak met organisator Rik Coeckelbergs over wat banken en bankiers vandaag de dag drijft en hoe technologie de wereld verandert.
‘The Banking Scene’ begon ooit als een online netwerkgroep, opgestart door de Belgische bankier en consultant Rik Coeckelbergs. Hij startte in 2009 de LinkedIn-groep ‘Innovation in Payments’, een netwerkgroep die inmiddels is uitgegroeid tot 24.000 leden, stuk voor stuk financieel professionals. Na verloop van tijd besloot Coeckelbergs van een virtuele ontmoetingsplek ook een fysieke samenkomst te maken. ‘The Banking Scene’ was geboren.
In de Belgische hoofdstad vond medio mei de 2019-versie plaats van het evenement. Mensgericht bankieren - of ‘banking for humanity’ - was één van de hoofdthema’s. Coeckelbergs: “Banking for Humanity is een zeer breed thema en dat is een bewuste keuze geweest. De bankensector zit in een enorme transformatie vandaag en eigenlijk ook in een kleine identiteitscrisis. Met het thema Banking for Humanity wilden we het debat aanwakkeren over de rol van banken in de maatschappij, en bankieren in de brede zin.” Volgens Coeckelbergs wordt het debat over de maatschappelijke rol van banken nog dikwijls verwaarloosd en verdiende het een centrale plek tijdens ‘The Banking Scene 2019’. “We wilden kijken op welke manier banken positief kunnen bijdragen aan de maatschappij, en kunnen blijven bijdragen in de toekomst.”
Aandacht voor maatschappij geen modegril
Mede door de opkomst van de zogeheten ‘millennials’ komt er steeds meer aandacht voor zingeving in plaats van puur economische motieven. Het is een generatie die geen oorlog en geen echte armoede heeft gekend. Daarbij komt nog de aandacht voor het klimaat die de laatste vijf jaar sterk is toegenomen. De nieuwe generatie is bereid is om meer te betalen wanneer diensten of producten worden aangeboden die expliciet inzetten op bepaalde waarden.
Banken spelen hier graag op in door uiteen te zetten hoe hun bank positief bijdraagt aan de maatschappij. Het is echter meer dan opportunisme dat de banken drijft. “Vandaag zijn er zeker een aantal instellingen die dit aspect voor marketing-redenen aangrijpen. Kleine duurzame banken zijn echter geen tijdelijk fenomeen. Een van de sprekers was James Vaccaro van Triodos. Deze bank zet al 40 jaar succesvol in op duurzaamheid. Dat toont aan dat dit niet gewoon een modegril is.” Naast Triodos noemt Coeckelbergs ook de Volksbank, dat ‘bankieren met de menselijke maat’ verheven heeft tot missie. “Via verschillende merken slagen ze erin om verschillende sociale rollen te vervullen, gaande van ecologisch bankieren tot het bijdragen aan gezonde woonomstandigheden etcetera. Het ondersteunen van een duurzame maatschappij met financieel gezonde consumenten staat bij hen centraal.”
“Technologie brengt banken bij de klant, daar waar vroeger klanten naar de bank moesten komen.”
Bij mensgericht bankieren denkt men wellicht al snel aan eenvoudig en niet al te high-tech. Dat is wat Coeckelbergs betreft een misvatting. Technologie kan een doorslaggevende rol spelen in het slagen van dergelijke maatschappelijke missies. “Technologie brengt banken bij de klant, daar waar vroeger klanten naar de bank moesten komen. Technologie maakt het met andere woorden eenvoudiger voor consumenten om aan bankieren te doen, op het moment dat het voor hun past. Met The Banking Scene hebben we ook onderzocht hoe consumenten hiertegenover staan (onderzoek bij 1000 Belgen en 1000 Nederlandse consumenten). Dat toonde aan dat 60% van Belgen en zelfs 70% van de Nederlanders vinden dat de bank hun het leven eenvoudiger maakt. Wanneer we hen vroegen of ze akkoord gaan dat banken nieuwe technologie voornamelijk gebruiken om hun diensten te verbeteren was ook daar het antwoord positief bij 70% van de consumenten.”
Met deze uitleg legt Coeckelbergs een brug naar het tweede hoofdthema, namelijk innovatie. “Dit jaar viel vooral voice commerce op als nieuwe stokpaardje van Mastercard. Daarnaast werd opnieuw veel aandacht besteed aan Open Banking. Uiteraard konden de wearables en Instant Payments niet ontbreken. Instant Payments is nog redelijk nieuw. Voor banken zal het echter belangrijk zijn om deze boot niet te missen. Onderzoek van The Banking Scene wees immers uit dat in Nederland 46% zou overwegen van bank over te stappen omwille van Instant Payments.”
Regionale verschillen
Die innovatie wordt mede mogelijk gemaakt, al dan niet afgedwongen, door Europese beleidsmakers. Het opstellen van PSD2 heeft als hoofddoel het aanwakkeren van innovatie en in het verlengde daarvan gebruiksgemak voor consumenten. Volgens onderzoek van ‘The Banking Scene’ blijkt dat Nederlanders veel meer bekend zijn met PSD2 dan hun zuiderburen. Van de Nederlanders is - volgens een enquête van ‘The Banking Scene’ - 32% bekend met PSD2. Van de Belgen is dat slechts 2,6%. Volgens Coeckelbergs moet echter gewaakt worden voor het bedrijven van scorebordjournalistiek: “Het antwoord hoeft niet ver gezocht te worden. Ons onderzoek was begin april uitgevoerd. Dat lag enorm kort bij het moment dat PSD2 in de Nederlandse wet is gegoten. Daarom lag PSD2 in Nederland nog verser in het geheugen.”
“In zekere zin kun je zeggen dat de evolutie in de sector in Europa nog dikwijls gedreven is door de regulator, daar waar dat in Azië vooral onder invloed van technologie is.”
Als inmiddels oud-bankier en tegenwoordig organisator van netwerkevenementen bezoekt Coeckelbergs ook bijeenkomsten van bankiers buiten Europa. Gevraagd naar wat er leeft in andere regio’s antwoordt hij: “Eerder dit jaar was ik in Singapore en daar kom je in een zeer gefragmenteerde regio. Elk land heeft bij wijze zijn succesvol platform dat kan groeien door een segment aan te spreken waarin banken geen interesse hebben. We spreken hier van landen met een enorme bevolking en een hoog percentage van de bevolking dat geen bankrekening heeft. Dikwijls werken deze platformen samen met andere mastodonten in de regio, zoals Alipay and WEbank. Op die manier kunnen ze enorm snel schalen en innoveren. Hierin staat altijd de klant centraal. De visie dat als klanten kunnen groeien zij ook kunnen groeien leeft daar enorm.”
“Deze steile groei leeft in Europa veel minder”, besluit Coeckelbergs. “Ten eerste hebben Europese consumenten bijna allemaal een bankrekening, toch zeker in onze Lage Landen. Daarnaast is Europa ook steeds meer een eengemaakte markt. Dat zorgt er dan weer voor dat succesverhalen eenvoudig over heel Europa kunnen uitrollen, wat kopieergedrag moeilijk maakt. In zekere zin kan je ook zeggen dat de evolutie in de sector in Europa nog dikwijls gedreven is door de regulator, daar waar dat in Azië vooral onder invloed van technologie is.”
