Financiële onbezorgdheid belangrijker voor geluk dan veel vrienden
Financiële onbezorgdheid speelt een voorname rol in het geluk van mensen. Het belang ervan wordt groter geacht dan het inkomen zelf en het aantal vrienden dat iemand heeft. Ruim een derde van de Nederlanders is bezorgd over de eigen financiële situatie. Dit zijn enkele van de opvallendste conclusies uit de eerste Barometer Financiële Onbezorgdheid van de Volksbank. Mede door middel van deze maandelijkse toetsing wil de bank zich inzetten voor het financieel welzijn van Nederlanders.
Terwijl het aloude gezegde luidt dat geld niet gelukkig maakt, zal het weinigen verrassen dat er wel degelijk een verband bestaat tussen de mate waarin iemand gelukkig is en diens financiële situatie. Dit betekent natuurlijk niet dat het hebben van veel geld garandeert dat iemand een prettig leven leidt. Ook lijkt het er niet zozeer om te gaan dat je in een dure auto kunt rijden of dagelijks kaviaar kunt eten. Wat wel van groot belang blijkt te zijn ten aanzien van geluk, is dat je financieel onbezorgd bent, zodat je je niet steeds hoeft af te vragen of je – bijvoorbeeld – deze maand wel de huur kunt betalen of genoeg geld opspaart voor na je pensionering.
Recentelijk publiceerde de Volksbank voor het eerst de Barometer Financiële Onbezorgdheid, waarmee vanaf nu de financiële gesteldheid van Nederlanders maandelijks zal worden getoetst. Voor deze eerste editie werd speciaal aandacht geschonken aan de relatie met geluk. Uit het onderzoek komt naar voren dat de correlatie tussen financiële onbezorgdheid en geluk .37 is. “Dit betekent dat er een vrij sterk verband is”, aldus de onderzoekers. Ter vergelijking: het verband tussen inkomen en geluk wordt uitgedrukt met een cijfer van .19, waarmee deze correlatie dus bijna twee keer zo zwak is. Dit illustreert ook het bovenstaande punt dat de afwezigheid van geldzorgen belangrijker is dan rijkdom op zich. Ook de correlatie tussen het aantal vrienden dat iemand zegt te hebben en geluk komt lager uit, met een score van .27.
Een derde financieel bezorgd
Mede gezien deze duidelijke correlatie tussen geluk en financiële onbezorgdheid, kan worden gesteld dat een aanzienlijk deel (34%) van de Nederlanders aangeeft bezorgd te zijn over de eigen financiële situatie. De barometer laat zien dat diverse (persoons)kenmerken van invloed zijn de mate van financiële bezorgdheid. Zo blijken lager opgeleiden (37%) meer zorgen te hebben dan mensen met een hoger opleidingsniveau (29%). Daarnaast hebben mensen met een benedenmodaal inkomen (41%) meer zorgen dan die met een bovenmodaal inkomen (26%). Verder maken huurders zich meer zorgen (44%) dan woningeigenaren (30%).
Ook leeftijd blijkt van grote invloed. Terwijl Nederlanders boven de 66 jaar zich het minste zorgen maken (29%), hebben jongeren tussen 26 en 35 jaar juist de meeste zorgen (40%). Gekeken naar de relatie tussen de financiële gesteldheid en het werk dat iemand verricht, komt naar voren dat mensen werkzaam in het hoger management (23%), in het leger (26%) of als docent en onderzoeker (27%) het minst financieel bezorgd zijn, terwijl mensen met een administratief beroep (36%) en agrariërs, bosbouwers of vissers (38%) juist veel zorgen hebben.
Redenen voor financiële zorgen
Ten aanzien van de onderliggende redenen van de geldzorgen die mensen hebben, worden in de barometer vier psychologische factoren onderscheiden: financiële planning, gevoel van controle, zelfvertrouwen en vermijdingsgedrag. Hierbij wordt vooral die laatste factor door de onderzoekers als opmerkelijk aangemerkt: “Eén op de vier vindt het vervelend om bankafschriften te openen of te bekijken. Daarnaast denkt bijna één op drie liever niet aan zijn of haar financiële situatie.”
Wat betreft de financiële planning blijken Nederlanders vooral in het hier en nu te leven. Zo geeft één op de drie respondenten aan alleen bezig te zijn met wat nu betaald moet worden en vier op de tien zetten geen geld opzij voor later. Ook een gebrek aan controle over de eigen financiële situatie komt vrij veel voor: één derde geeft aan hierover weinig controle te ervaren. Bovendien laat een even grote groep weten weinig vertrouwen te hebben in het eigen kunnen bij financiële problemen.
Maurice Oostendorp, directievoorzitter van de Volksbank, geeft aan de resultaten van de eerste editie van de barometer niet licht op te nemen: “Voor een land als Nederland is het eigenlijk ongelofelijk dat financiële bezorgdheid aan de orde van de dag is voor meer dan een op de drie mensen.” Hij koppelt deze constatering ook aan de gedachte achter het initiëren van de maandelijkse toetsing: “Als maatschappelijke bank zien wij het als onze rol om naast onze klanten te staan en hen te helpen financieel onbezorgder te worden. Daarbij vinden wij het belangrijk om mensen zo persoonlijk mogelijk handreikingen te bieden om die financiële bezorgdheid te verminderen. De Barometer Financiële Onbezorgdheid biedt de inzichten om dit op een concrete manier aan te pakken. Dit doen we door onze dienstverlening hierop aan te sluiten en de samenwerking met partners aan te gaan.”
Bank als steunpilaar
De barometer – die is ontwikkeld in samenwerking met de Behavior Change Group (Radboud Universiteit Nijmegen), waarbij het Nibud betrokken was in de rol van adviseur – maakt deel uit van de nastreving van een bredere doelstelling van de Volksbank. Het moederbedrijf wil dat in 2020 meer dan de helft van de klanten van alle dochterondernemingen – ASN Bank, BLG Wonen, RegioBank en SNS – merken dat de bank voor hen klaarstaat indien ze financiële zorgen hebben: “Uiteindelijk zou iedereen moeten merken dat de bank er voor je is en naast je staat, ook als je financiële zorgen hebt. Als maatschappelijke bank streeft de Volksbank naar een financieel gezond leven voor alle mensen in Nederland.”
Momenteel ligt dit percentage op 40%, dus er is nog wat werk aan de winkel. Naast de barometer zijn er nog diverse andere middelen die worden ingezet om de doelstelling te behalen. Zo wordt op 16 april de dialoog over het thema met de samenleving gestart met een maatschappelijk debat tijdens het Volkscafé. Tijdens dit symposium buigt de Volksbank zich met wetenschappers, politici, opiniemakers en ervaringsdeskundigen over de vraag: ‘Hoe maken we Nederland financieel weerbaar en onbezorgder?’. Geïnteresseerden voor het evenement – dat plaatsvindt in de Utrechtse winkel van Sinkel – kunnen zich hier aanmelden via volkscafe@devolksbank.nl.
De Volksbank lanceerde eerder ook al initiatieven die kunnen bijdragen aan de realisering van de gestelde doelen. Zo publiceerden ze in het najaar een position paper op waarin verschillende aanbevelingen worden gedaan die de betaalbaarheid van woningen voor starters kunnen verbeteren. Daarnaast werd eind vorig jaar besloten niet langer met incassobureaus in zee te gaan: “Betalingsproblemen komen voort uit nare zaken zoals ziekte of echtscheiding. Wij willen een vertrouwensrelatie met onze klanten. Het past niet om een klant die als gevolg van zo’n situatie betalingsproblemen heeft, over te dragen aan incassobureaus’, werd hier destijds bij opgemerkt.
