'Dialoog over ESG vanuit true belief, niet primair vanuit wetgeving'

Dragi Dimitrijević is Chief Risk Officer & Management Boardmember bij MUFG Bank (Europe) N.V., voluit Mitsubishi UFJ Financial Group. Deze instelling – de grootste bank van Japan en wereldwijd de vijfde grootste financiële groep – heeft al sinds de jaren zestig een vestiging in Amsterdam. In gesprek met Jeroen van der Kroft van EY schetst ze hoe bankieren in de afgelopen decennia complexer werd, maar zeker ook leuker.

Dimitrijević werkt al tientallen jaren in de bancaire sector – na diverse businessrollen stapte ze vorig jaar over naar een riskfunctie – en weet maar al te goed dat de financiële crisis van 2008 het wezen van financiële instellingen grondig heeft veranderd. Bankieren is er niet eenvoudiger op geworden, onder meer doordat toezichthouders wereldwijd nieuwe regimes doorvoerden en via wetgeving de lat steeds hoger legden.

Effectiever

“Deze ontwikkeling heeft de riskfunctie alleen maar belangrijker gemaakt en versterkt,” vindt Dimitrijević. Het aloude three lines of defence model is veel effectiever gaan functioneren. Hoe zat het ook alweer met dat model? De businessline managers vormen de eerste lijn en zijn verantwoordelijk om hun eigen processen te managen. Dat omvat ook een goede sturing en beheersing van de organisatie, inclusief het risicomanagement."

"De tweede lijn ondersteunt, adviseert, coördineert en bewaakt of de eerste lijn ook daadwerkelijk zijn verantwoordelijkheden neemt. Ook bepaalde beleidsvoorbereidende taken en de organisatie van integrale risk assessments horen hierbij. Last but not least is er de derde lijn: de internal auditors die toezien op de (kwaliteit van de) sturing en beheersing namens de directie."

Compliance by design

In het verleden was er nog weleens kritiek dat de tweede lijn de business afremde: risk was ‘de emmer aan de achterkant van de boot.’ Maar Dimitrijević is positief over de ontwikkelingen in de laatste tien tot vijftien jaar: “De eerste lijn is zich steeds meer bewust van de eigen verantwoordelijkheid voor risktaken. Niet omdat toezichthouders daar om vragen, maar omdat ze beseffen dat dit bij goed en verantwoord bankieren hoort."

"Een bankier moet voortdurend en proactief bezig zijn met wat er in de markt gebeurt en dat vertalen naar de impact op de klant. Het vak is een uitdaging in een snel veranderende samenleving. Je moet snel en alert handelen in het belang van de klant en de bank. En bij de les blijven. Over de markt en andere ontwikkelingen. Dat is ook de kern van de filosofie over compliance by design.”

"Met compliance by design programmeer je de aandacht van de eerste lijn voor risk simpelweg in systemen en processen. Maar het is meer dan dat, volgens Dimitrijević: “Het is een combinatie van de juiste processen en cultuuraspecten. Compliance by design gaat in mijn ogen ook over hoe mensen hun rol ervaren. Momenteel is het interessante dat er veel op het spel staat in een tijd vol onzekerheid en volatiliteit.”

Wees voorbereid

Dimitrijević wijst op een cocktail van ontwikkelingen: de oorlog in Oekraïne en de daarmee gepaard gaande energiecrisis, de geopolitieke spanningen en de inflatiezorgen die voorlopig nog niet achter ons lijken te liggen. Een uitdagende situatie, ook voor (de klanten van) MUFG. "Meer dan ooit moeten we alle denkbare scenario’s doorrekenen en de allerhoogste flexibiliteit laten zien", benadrukt ze. "Want denken in meerjarenplannen is in de huidige tijd bijna onmogelijk."

"Het riskmanagement moet ervoor zorgen dat de wind in de zeilen staat, maar dan wel met een zeewaardig jacht dat op de juiste koers ligt. Wat dat betekent voor een bankier: “Goed begrijpen hoe actuele ontwikkelingen impact hebben op het profiel van je klant. En: be prepared. Voor alles. Voortdurend je focus, kalmte en rust bewaren. De situatie overzien en inschatten, vooruit denken. Maar dat is ook precies de kern van riskmanagement. En wat dit vak zo leuk maakt.”

Goede dialoog

"Niet onbelangrijk is natuurlijk de opkomst van ESG (Environment, Social & Governance). Terugkijkend op 25 jaar financiële sector is dat misschien wel een van de grootste veranderingen", meent Dimitrijević. "ESG-risico’s bestonden twintig jaar geleden nog nauwelijks." Ze benadrukt hoe MUFG daar nu de volledige focus op legt, zowel binnen de eigen bedrijfsvoering als bij klanten.

"Denken in meerjarenplannen is in de huidige tijd bijna onmogelijk."

“Allereerst is onze eigen footprint belangrijk. Ik ben er trots op dat we de Carbon Neutrality Declaration hebben getekend, een commitment om te komen tot net zero-emissies voor onze eigen operaties in 2030 en ons financieringsportfolio in 2050. We waren de eerste Japanse bank die zich aansloot bij de Net-Zero Banking Alliance (NZBA). Maar minstens even belangrijk is dat we een goede dialoog met onze klanten hebben over ESG en samen bekijken hoe we hen kunnen helpen met hun duurzaamheidstransitie. Dat doen we vanuit een true belief en niet primair vanuit wetgeving die ons daartoe dwingt.”

Een beter verhaal

"Ook nu geldt dat het vakmanschap voor riskmanagement meer dan ooit nodig is", vindt ze. Want juist op het gebied van ESG zijn de risico’s minder eenduidig dan op andere terreinen. Klimaatrisico’s laten zich bijvoorbeeld moeilijker modelleren, al was het maar omdat historische data weinig inzicht geven. “Er zijn veel meer variabelen en onzekerheden bij de risico’s rondom ESG, net als grote verschillen per regelgever over de wereldwijde vereisten."

"Maar als we hier ons vakmanschap laten zien, risico’s goed duiden en riskmanagement echt goed inbedden, dan kunnen we juist het onderscheid maken. En dan helpen we niet alleen onze klanten, maar ook de maatschappij in bredere zin.” Lachend: “Vroeger dacht mijn dochter dat een bankier ‘centjes maakt’, verwijzend naar een pinautomaat, maar voor de toekomst hoop ik dat wij als bankiers gezien worden als mensen die de wereld een stukje beter maken. Een veel beter verhaal toch?”

Dit artikel is eerder verschenen in Eye on Finance Magazine, een uitgifte van EY.