‘Banken kunnen veel meer doen voor burgers die worstelen met toeslagen’
De toeslagenaffaire laat zien hoe kwetsbaar burgers zijn wanneer financiële systemen en regelgeving te complex worden. Juist banken – met hun kennis, data en dagelijkse contact met miljoenen klanten – kunnen een cruciale rol spelen in het bieden van overzicht, preventie en perspectief aan mensen die wachten op herstel én aan de ruim 70% van de huishoudens die afhankelijk zijn van toeslagen. Ronald Pieters en Maurits Sanders pleiten daarom voor een actievere rol van banken bij het opzetten van een publiek-privaat loket waarin overheid en financiële sector samenwerken om burgers structureel beter te ondersteunen.
Terwijl duizenden gezinnen nog wachten op duidelijkheid, blijft de structurele hervorming van het toeslagenstelsel steken in technische, bestuurlijke én executionele complexiteit. In vrijwel alle analyses klinkt dezelfde boodschap: de burger moet centraal komen te staan – maar hoe?
We kunnen vergezichten en beleidsambities formuleren, en dat is noodzakelijk, maar opvallend weinig rapporten gaan in op hoe binnen de bestaande technische beperkingen van de Belastingdienst tóch grote stappen vooruit gezet kunnen worden in de uitvoering.
"Voor miljoenen burgers is de interactie tussen inkomen, vermogen, schulden en toeslagen ondoorzichtig", zegt Ronald Pieters (voormalig directeur Retail & Advies bij SNS Bank). "En die onduidelijkheid maakt mensen kwetsbaar."
Banken staan dicht bij de burger
Banken zijn misschien wel de best gepositioneerde spelers om burgers te helpen meer grip te krijgen op hun financiële situatie. Zij zien geldstromen dagelijks voorbijkomen en beschikken over de technologie om klanten tijdig te attenderen op veranderingen of risico’s.
"Het gaat er niet om dat banken problemen van de overheid moeten oplossen", benadrukt Pieters. "Maar ze kunnen wél bijdragen aan overzicht, preventie en perspectief. Denk aan het beter afstemmen van inkomende toeslagen op vaste uitgaven zoals de zorgpremie."
Van hersteloperatie naar publiek-private samenwerking
De hersteloperatie Toeslagen heeft inmiddels duizenden ouders bereikt, maar er is te weinig van geleerd. Echte vooruitgang vraagt dat de geleerde lessen met gezwinde spoed worden vertaald naar een structureel betere uitvoering. Dat is niet alleen een vorm van respect voor de gedupeerden, maar ook voor de samenleving als geheel.
"We hebben talloze loketten, maar geen regie". stelt Maurits Sanders (kerndocent Publiek-Private Samenwerking aan Nyenrode Business Universiteit en eigenaar van PPS Construct). "De overheid doet wat ze kan binnen wettelijke kaders, maar mist de menskant. De financiële sector kan juist daar een verschil maken: met persoonlijke begeleiding, inzicht en toekomstplanning."
In het rapport Minder beloven, meer doen van de Adviescommissie Voortgang Hersteloperatie Toeslagen (2025) wordt gepleit voor vereenvoudiging en meer samenhang in de dienstverlening aan burgers. De auteurs sluiten daarbij aan, maar leggen de nadruk op een concreet voorstel: één publiek-privaat loket waarin overheid, banken en financiële adviseurs samenwerken rond de burger.
Dat loket moet worden gezien als hét centrale aanspreekpunt voor de miljoenen huishoudens die afhankelijk zijn van toeslagen. Elementen uit het rapport – zoals de nadruk op menselijke maat, regie en uitvoerbaarheid – ondersteunen deze richting en maken duidelijk dat beter samenwerken binnen bestaande structuren een harde noodzaak is.
Een nieuw type loket
De overheid werkt al aan pilots met 28 overheidsbrede loketten waar burgers met complexe vragen terechtkunnen. Pieters: "De volgende stap is uitbreiding met financiële expertise. Een adviseur van de bank of een onafhankelijk financieel planner kan helpen de totale financiële situatie in kaart te brengen – inclusief toeslagen, schulden, vermogen en toekomstverwachtingen."
Zij kunnen bijvoorbeeld helpen de effecten van inkomensschommelingen op toeslagen inzichtelijk te maken, of burgers ondersteunen bij het beter afstemmen van toeslagmomenten op hun maandelijkse verplichtingen – bijvoorbeeld door te zorgen dat toeslagen en betalingen overzichtelijker worden gepland, zodat stress en betalingsproblemen kunnen worden voorkomen.
Een concreet voorbeeld: waarom zou de betaling van de zorgverzekering niet automatisch kunnen worden afgestemd op het moment dat de zorgtoeslag binnenkomt? Zulke koppelingen tussen data en betalingsmomenten zouden veel stress kunnen voorkomen.
Bestaande initiatieven als fundament
De bouwstenen zijn er al. Denk aan Geldfit, met de Potjescheck die burgers helpt om te zien welke regelingen voor hen beschikbaar zijn. Of aan de Nationale Coalitie Financiële Gezondheid, waarin banken, bedrijven en maatschappelijke organisaties samenwerken aan meer financiële weerbaarheid.
"Het punt is niet dat we iets nieuws moeten verzinnen", zegt Sanders. "Het gaat erom dat we bestaande initiatieven verbinden, verbreden en structureel verankeren. Een bank kan perfect bijdragen aan zo’n geïntegreerd loket, zonder concurrentie, zonder commercieel belang. Dit gaat over maatschappelijke rol en vertrouwen."
Investeren in vertrouwen
De auteurs zien het één-loketmodel als meer dan een hersteloperatie: het is een investering in toekomstig vertrouwen.
"Voor 44.000 gezinnen is herstel urgent", zegt Pieters. "Maar voor miljoenen andere huishoudens is het minstens zo belangrijk dat ze niet in dezelfde valkuilen terechtkomen. Wachten op grote systeemverandering is geen optie."
Volgens Sanders past dit ook in een bredere visie op Publiek-Private Samenwerking: "De financiële sector heeft altijd een maatschappelijke kant gehad. Van de spaarbank tot de hypotheekadviseur – de rol van banken in het leven van mensen is intiem. Door die rol opnieuw vorm te geven, kunnen we het vertrouwen herstellen dat in de toeslagenaffaire verloren is gegaan."
Uitnodiging aan de financiële sector
De oproep is helder: Welke bank durft het aan om haar expertise in te zetten in een publiek-privaat loket? Welke financiële instelling ziet dat het versterken van financiële gezondheid geen PR-project is, maar kern van duurzame dienstverlening?
"Herstel moet niet alleen het verleden goedmaken", besluit Pieters, "maar vooral de toekomst beter maken. Dat is wat we de slachtoffers verschuldigd zijn – en de samenleving als geheel."
Een artikel van Ronald Pieters en Maurits Sanders.
