Nieuwe toepassing Topicus laat consumenten met toekomstige financiële scenario’s rekenen

IT-dienstverlener Topicus start binnenkort een pilot die mensen real-time inzicht geeft in hun pensioen. Dat is uniek, want veel mensen krijgen slechts eens in de zoveel tijd een brief met informatie die vaak al maanden oud is. Real-time informatie biedt veel meer mogelijkheden om te kijken of pensioenen voldoen aan de wensen en welke invloed toekomstige financiële ontwikkelingen gaan hebben op de hoogte ervan.

“Mensen zijn gewend een statisch overzicht te krijgen”, vertelt Clint van Haalen, managing director van Topicus sector Finance. “Dan weten ze: hier kan ik op rekenen. Maar zo’n overzicht gaat ervanuit dat ze vanaf dat moment tot hun pensioen ongeveer hetzelfde blijven doen. Terwijl mensen zich afvragen: kan ik mij een jaar sabbatical veroorloven? En als ik dat doe, zit die wereldreis er na mijn pensioen dan nog in? Wat als ik een dag minder ga werken, of als ik er eerder mee wil stoppen?”

“Ook de gevolgen van ontslag, arbeidsongeschiktheid of zelfs het overlijden van hun partner willen mensen vaak vooraf kennen”, vervolgt Van Haalen. “En als je dat weet, kun je ernaar handelen, dus zo nodig je pensioenregeling aanpassen.”

Voor hypotheken geldt ongeveer hetzelfde. Hypotheken worden doorgaans gefinancierd op basis van alleen de huidige financiële situatie. Er wordt hooguit een verzekering afgesloten op de allerzwartste scenario’s. De kans dat een koppel gaat scheiden is tegenwoordig statistisch gezien best groot, maar vrijwel niemand rekent de gevolgen daarvan door bij de aankoop van een huis. Studiekosten voor de kinderen zijn nog zo’n variabel voorbeeld waar meestal geen plek voor is in het financiële plaatje. Mensen zouden allicht een andere hypotheek kiezen als dit soort variabelen wel meegenomen werden.

“Wat je eigenlijk wil is een website of app waarin je alle belangrijke financiële informatie kunt samenbrengen om financiële scenario’s door te rekenen en daarnaar te handelen.”

Wat helemaal buiten beeld blijft, is de wisselwerking tussen hypotheek en pensioen – terwijl de hoogte van de resterende hypotheek of doorlopende kosten aan de woning een zware stempel drukken op de pensioenbehoefte. Van Haalen: “Wat je eigenlijk wil is een website of app waarin je alle belangrijke financiële informatie kunt samenbrengen om financiële scenario’s door te rekenen en daarnaar te handelen.”

Zorgplicht

Topicus werkt sinds enkele maanden aan zo’n applicatie. Het bedrijf uit Deventer levert software aan bijna alle grote financiële instellingen in Nederland, dus weet goed wat technisch mogelijk is. De gemiddelde Nederlander belandt gedurende zijn leven minimaal twee keer in een systeem dat door Topicus is gebouwd, onder meer op het gebied van financiën. Volgens Topicus is het bouwen van zo’n toepassing zelf niet het moeilijkste deel, maar het daarvoor klaarmaken van alle systemen die de informatie moeten aanleveren. De logische vervolgstap is zorgen dat er financiële producten bestaan die aansluiten bij de wensen die mensen ontlenen aan hun nieuwe inzichten.

Maar welk belang hebben financiële instellingen om informatie te leveren aan zo’n portal, als het ware een financiële cockpit waar de consument zelf aan het stuur komt te zitten? “We denken zeker dat we onze klanten hierin mee kunnen krijgen”, zegt Van Haalen. “Pensioenfondsen, bijvoorbeeld, hebben een zorgplicht. Zij kunnen een grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid tonen door hun cliënten in staat te stellen een compleet financieel plaatje voor hun oude dag op te stellen.”

Onder PSD2 zijn banken wettelijk verplicht om hun data open te stellen voor consumenten die er andere diensten aan willen koppelen. Maar een portal zal de banken (en andere instellingen) ook in staat stellen nieuwe businessmodellen te ontwikkelen, meent Van Haalen: “De traditionele adviseur is gericht op het verkopen van een product, zoals een hypotheek of een pensioenverzekering. In de toekomst zullen adviseurs een veel breder werkterrein hebben. Ze verkopen niet een product, maar een advies dat alle financiële factoren in iemands leven meeweegt.”

“Adviseurs van de toekomst verkopen niet een product, maar een advies dat ale financiële factoren in iemands leven meeweegt.”

Financiële instellingen zullen af moeten van de organisatie in silo’s van groepen producten. Die stellen in feite hun eigen werkprocessen centraal, terwijl ze zouden moeten redeneren vanuit de consument en diens behoeften en belangen.

Koppelen

Het koppelen van financiële systemen komt niet alleen ten goede aan mensen die zelf het heft in handen willen nemen, maar ook aan degenen die het juist verloren hebben. Staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken lanceerde onlangs een initiatief om gemeenten meer bevoegdheden te geven vroegtijdig te achterhalen of kwetsbare mensen in de schulden dreigen te komen. Hoe vervelend een situatie ook kan zijn, voorkomen blijft nog altijd beter dan genezen.

Mogelijke financiële problemen in de kiem smoren kan door gegevens te koppelen van uitkeringsinstanties, deurwaarders, de belastingdienst, energiebedrijven en het centraal justitieel incassobureau (dat in actie komt als mensen hun zorgverzekeringspremie niet meer betalen). De hoop is dat dit in 2020 wettelijk mogelijk wordt. Topicus geeft aan geen financieel belang in de bouw van een dergelijk systeem te hebben, maar wil aantonen aan hoe breed de voordelen van koppeling kunnen zijn.

Privacy

Het plan van de staatssecretaris zal grotendeels staan of vallen met het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens. Het spreekt voor zich dat aan het bijeenbrengen van veel financiële informatie in één portal aanzienlijke privacy-risico’s kleven.

“Daarom willen wij ook dat de regie bij de consumenten komt te liggen, niet bij financiële instellingen”, benadrukt Van Haalen. “Zij bepalen welke gegevens zij willen koppelen en wie zij toegang willen geven. Wij maken de software die dat mogelijk maakt. We zien het als onze taak om onze klanten, de financiële instellingen, ervan te overtuigen dat het ook in hun belang is om hieraan mee te werken. Tenslotte hebben zij naar de consument toe een zorgplicht, die ze beter kunnen invullen als ze meer weten van diens omstandigheden.”

Waaier

Aan de achterkant van het geheel verzet Topicus momenteel al veel werk om koppelingen mogelijk te maken, bijvoorbeeld door meer en meer gebruik te maken van gestandaardiseerde communicatie tussen systemen. Een grote waaier aan maatwerksystemen maakt onderlinge communicatie ingewikkeld. Dat zorgt bovendien voor veiligheidsrisico’s, omdat het aantal manieren waarop hackers binnen komen groter is. Eén gestandaardiseerd veiligheidsprotocol om data te ontsluiten valt veel beter te beheersen.

“Één gestandaardiseerd veiligheidsprotocol om data te ontsluiten valt veel beter te beheersen.”

Van Haalen is ervan overtuigd dat consumenten de noodzaak voelen van een beter inzicht in hun financiële situatie, daarin eventueel begeleid door een adviseur. “De mogelijkheden zijn echt heel breed. In theorie zou je ook zorgsystemen kunnen koppelen. Als je bijvoorbeeld chronisch medicijnen moet gebruiken waarvoor geen vergoeding bestaat, dan heeft dat een impact op je financiële vooruitzichten die je niet uit het oog wilt verliezen. We zijn eraan gewend dat bedrijven bepalen op welke manier we onze financiële data gepresenteerd krijgen. Dat is niet meer van deze tijd.”