Een (bijna) cashloze samenleving is dichterbij dan velen denken

Volgens betalings- en technologiebedrijf Mastercard is een bijna volledig cashloze samenleving dichterbij dan velen denken. Aan het woord is Arjan Bol, Country Manager Mastercard Nederland, die diverse trends, kansen en uitdagingen uiteenzet.

Er zijn drie trends die de verandering van het Europese betalingslandschap op dit moment versnellen: nieuwe regelgeving, waaronder de herziening van de betalingsrichtlijn (PSD2), technologische innovatie en de veranderende verwachtingen van de consument. Die veranderingen gaan snel voor consumenten, maar over het algemeen staan Nederlanders open voor innovatie. Zorgeloos en veilig betalen blijft een groot goed en zodra betalen makkelijker, sneller én veiliger kan, gaan mensen graag mee in die verandering. We gingen ooit van ruilhandel naar muntgeld en briefjes en nu gebruiken we onze pinpas of creditcard om onze boodschappen mee af te rekenen. En we zijn in Nederland hard op weg om meer dan de helft van de betalingen contactloos te doen.

Het aantal contactloze betalingen blijft snel groeien: in alle bevolkingsgroepen, in steeds meer winkels en voor steeds hogere bedragen. Met het vertrouwen in contactloos betalen is een toekomst zonder cash dichterbij dan we denken. NFC-chips kunnen in principe overal in verwerkt worden, waardoor je binnenkort kunt betalen met je armband, sleutelhanger, ring of zelfs met de mouw van je jas. Net als met je pas houd je je chip voor de contactloze betaalterminal, en betaal je snel en veilig. Waarom zou je dan nog rondlopen met een broekzak vol rammelende munten of moeilijk doen met papiergeld?

Minder dan de helft van alle geldtransacties in Nederland wordt op dit moment nog contant gedaan. In Europa was dat volgens een onderzoek van de Europese Centrale Bank eind 2017 79%. We zien een dalende lijn in het aantal contante betalingen en uiteindelijk zal er nog een kleine groep overblijven die contant betalen de voorkeur geeft. Je moet je dan afvragen of het rendabel is om voor die kleine groep te blijven investeren in de infrastructuur, het drukken van geld, pinautomaten en het bemannen van bankkantoren. Banken sorteren hier bijvoorbeeld op voor door te gaan samenwerken voor een gezamenlijk geldautomatennetwerk.

Zweeds voorbeeld

Als voorbeeld van een (bijna) cashloze samenleving wordt vaak Zweden genoemd. Daar betaalt inmiddels nog maar een klein deel van de bevolking met contant geld. Marktkooplui en verkopers van de daklozenkrant geven daar de voorkeur aan elektronische betalingen.

Natuurlijk zien we ook uitdagingen. Een storing in het systeem kan niet altijd worden voorkomen. In Nederland lopen we wel voorop in het in de lucht houden van het systeem. De Nederlandsche Bank stelt eisen aan de beschikbaarheid van pinnen en de norm voor 2017 was 99,76%. Die norm is ruimschoots gehaald. Door storingspreventie en nauwe samenwerking van betrokken partijen hebben zich in afgelopen jaren geen langdurige algehele storingen in de Nederlandse pinketen voorgedaan. Ook moeten we ervoor zorgen dat er een volwaardige equivalent is voor de anonimiteit en het gemak dat contant betalen als voordeel heeft.

Daar tegenover staat dat innovaties in betalingstechnologie er juist voor zorgen dat meer mensen toegang krijgen tot financiële tools en geld. Zo bieden collectanten al een poosje de mogelijkheid om contactloos een donatie te doen en ook daklozen krijgen binnenkort de mogelijkheden om contactloos een bijdrage te vragen. Dan kom je dus niet meer weg met ‘ik heb helaas geen geld op zak’.

Uitleg en educatie

Bij verandering hoort ook weerstand. Dat zagen we bij de invoering van de OV-chipkaart in plaats van de strippenkaart  bijvoorbeeld. Inmiddels weet niemand meer beter en is de OV-chipkaart niet meer weg te denken. Ook bij de digitalisering van betalingen spreken mensen hun zorgen uit over de toegankelijkheid van deze nieuwe manieren van betalen. Bepaalde groepen zoals ouderen die moeite hebben met nieuwe technologie moeten misschien wennen aan een nieuwe manier van betalen. Daarom blijven een goede uitleg en educatie wel noodzakelijk.

Nederland wordt in toenemende mate cashloos en de voorspelling is dat contant geld uiteindelijk zal verdwijnen. Hoe snel we echter naar een cashloze samenleving gaan is nog de vraag. Om bijvoorbeeld in 2030 nauwelijks meer contant te betalen, moeten er nog wat politiek gevoelige beslissingen worden genomen voordat we echt kunnen gaan denken aan een volledig cashloos landschap.