Criminelen wassen jaarlijks €16 miljard wit

Volgens onderzoekers van de Universiteit Utrecht (UU) wassen criminelen in Nederland jaarlijks €16 miljard wit. Dat meldt dagblad Trouw. Het is voor het eerst in tien jaar dat er weer een schatting van dit bedrag gemaakt wordt. Naar verluidt is 90% van het geld afkomstig van drugshandel en fraude. De onderzoekers waarschuwen voor verstrengeling van onder- en bovenwereld.

De opdracht voor het onderzoek kwam van het WODC, een onderzoeksinstituut dat gelieerd is aan het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Via het analyseren van bergen data over de omvang criminaliteit en witwasstromen tussen verschillende landen komen de onderzoekers tot het bedrag van €16 miljard euro. Dat bedrag heeft overigens betrekking op het jaar 2014, meldt Trouw. Formele cijfers over criminaliteit over de afgelopen jaren zijn nog niet vastgesteld. De onderzoekers geven echter aan dat er weinig reden is om aan te nemen dat dit bedrag vandaag de dag heel anders is.

Ondermijning economie

Witwassen is een maatschappelijk probleem. Tegenover Trouw zegt Brigitte Unger, hoogleraar economie van de publieke sector en projectleider van het onderzoek: “Het risico van witwassen is dat het de economie ondermijnt, zeker als criminelen actief zijn in veel verschillende sectoren. De corruptie stijgt. Je krijgt een andere manier van samenleven, omdat de onder- en bovenwereld met elkaar verstrengeld raken.”

Witwassen is een maatschappelijk probleem, waarin ook de financiële sector een rol speelt. In de eerste plaats zijn dat banken, die een rol als poortwachter vervullen. In september nog zei De Nederlandsche Bank (DNB) dat banken die rol ‘nog te vaak’ niet serieus genoeg nemen. Waar dat toe kan leiden bewees ING met een klinkende schikking van €775 miljoen euro en een smet op het blazoen, omdat het volgens het OM te weinig had gedaan om witwassen tegen te gaan. DNB stelt dat banken meer moeten investeren in expertise en technologie tegen witwassen en terrorismefinanciering.

Salonfähig

Vanuit een ander perspectief gezien ontdekten de onderzoekers ook signalen van financieel adviseurs die criminelen helpen om hun geld ‘schoon’ te maken. Dat doet al snel denken aan een spannende serie op Netflix, maar is dus ook gewoon de realiteit, hoewel onduidelijk in welke mate exact. In die verbinding tussen onderwereld en bovenwereld schuilt het gevaar dat geld witwassen salonfähig wordt.

Aanknopingspunten voor beleid

De cijfers zijn weliswaar een beredeneerde, maar ook ruwe schatting. Immers, vanzelfsprekend houdt geen witwasser een nauwkeurige boekhouding bij, of in elk geval niet eentje die makkelijk te vinden is. Het geeft de overheid echter wel aanknopingspunten voor het opstellen van beleid. Bij het bestrijden van witwassen worden verschillende sectoren betrokken, bijvoorbeeld banken, makelaars en autohandelaren. Elke partij die te maken heeft met geldstromen wordt geacht om verdachte transacties aan te geven. Het probleem is echter veelhoofdig. Want een autohandelaar wil auto’s verkopen en zal misschien weleens een oogje dichtknijpen in ruil voor extra omzet. En een makelaar die een verdachte transactie aangeeft zal liever ook geen bedreigingen vanuit de onderwereld aan zijn adres willen.