Tien jaar na klimaat-wake-upcall is de ‘horizon’ bereikt, maar de actie blijft uit
Tien jaar geleden waarschuwde Mark Carney, de toenmalige gouverneur van de Bank of England, de financiële sector voor de ‘Tragedy of the Horizon’: de catastrofale gevolgen van klimaatverandering die zo ver in de toekomst leken te liggen dat niemand de urgentie voelde om vandaag in te grijpen. Vandaag staat die crisis voor de deur, maar ondanks talloze rapporten en allianties is het financiële systeem de klimaatcrisis niet aan het oplossen, maar juist aan het aanwakkeren.
De toespraak van Carney bij Lloyd’s of London in 2015 was een keerpunt. Zijn boodschap was helder: de opwarming van de aarde vormt een existentiële bedreiging voor de mondiale financiële stabiliteit.
De waarschuwing zette een wereldwijde beweging in gang. Centrale banken en toezichthouders vormden het Network for Greening the Financial System, om best practices te delen. En financiële instellingen sloten zich massaal aan bij allianties zoals de Glasgow Financial Alliance for Net Zero.
Er volgde een decennium van wat het best omschreven kan worden als ‘papieren vooruitgang’. De sector ontwikkelde klimaatscenario-analyses, creëerde gestandaardiseerde definities voor risico’s en publiceerde talloze rapporten over de blootstelling aan klimaatverandering. De taal van klimaatrisico werd vloeiend gesproken, maar de gedragsverandering bleef uit.
Miljarden voor fossiel
Terwijl de rapporten zich opstapelden, bleef het grote geld de andere kant op stromen. Sinds 2015 hebben de 65 grootste banken ter wereld bijna $8 biljoen in de financiering van fossiele brandstoffen gepompt. Hoewel er een lichte daling was, veerde de financiering in 2024 weer op tot bijna $869 miljard, grotendeels gericht op de uitbreiding van fossiele projecten.
Wereldwijde vermogensbeheerders investeren momenteel voor elke euro in duurzame energie nog steeds meer dan het dubbele in fossiele brandstoffen. Dit staat in schril contrast met de verhouding die nodig is om de klimaatdoelen van Parijs te halen.
De gevolgen zijn niet langer theoretisch. De kosten van inactiviteit stapelen zich in hoog tempo op. Extreme weersomstandigheden, ooit uitzonderingen, worden de nieuwe norm. Alleen al in 2024 bedroeg de schade door natuurrampen $318 miljard.
Tegelijkertijd ging er in datzelfde jaar een gebied aan oerwoud verloren ter grootte van Ierland, wat de klimaat- en financiële risico’s verder verergert. Volgens de laatste VN-rapporten stevenen we af op een catastrofale opwarming van 3°C, wat kan leiden tot een krimp van het wereldwijde BBP met wel 13%.
Oproep aan toezichthouders
Het inzicht is helder: vrijwillige transparantie is volstrekt onvoldoende gebleken. Daarom roepen meer dan vijftig organisaties – waaronder het Sustainable Finance Lab, WWF en ShareAction – toezichthouders en centrale banken op om het roer om te gooien. In een gezamenlijk statement stellen ze dat het tijd is voor bindende regels in plaats van vrijblijvende raamwerken.
De oproep is concreet: verplicht financiële instellingen om klimaatplannen te implementeren die in lijn zijn met het Parijsakkoord en een stop op de financiering van nieuwe olie-, gas- en kolenprojecten. Gebruik de macht van de toezichthouder om vervuiling effectief duurder te maken, bijvoorbeeld door hogere kapitaalbuffers te eisen voor investeringen in niet-duurzame activiteiten.
De urgentie van deze oproep wordt pijnlijk onderstreept door een recent besluit van Lloyd’s of London, de plek waar Carney zijn historische toespraak hield. Lloyd’s kondigde aan de verzekeringsdekking voor nieuwe fossiele projecten niet te zullen ontmoedigen – voor velen een teken van een bredere, zorgwekkende trend.
Tien jaar geleden werd de financiële sector gewaarschuwd. De tijd voor waarschuwingen is voorbij. Zoals het statement concludeert: “Dit is het decennium van de consequenties, de volgende tien jaar moeten er anders uitzien dan de vorige.”
