Negatieve rente: verlaat spaargeld het land of wordt een rente onder nul verboden?

De Europese Centrale Bank (ECB) bepaalt de rente op deposito’s. Iedere avond zijn banken immers verplicht om hun overtollig geld te stallen bij de ECB. Vroeger kregen ze daar een positieve rente op, wat wil zeggen dat ze verdienden op hun tegoeden. Echter, aangezien de depositorente nu negatief is - momenteel staat deze op -0,4% - verliezen banken op het geld dat ze niet uitgeven. Het staat in de sterren geschreven dat de depositorente nog verder zal dalen, hoogstwaarschijnlijk naar -0,7%. De ECB wil banken aanzetten om hun geld te spenderen om zo de economie aan te zwengelen.

In Nederland lijkt dat niet te lukken. De grootbanken ING, ABN AMRO en Rabobank blijven hun geld oppotten en gunnen de spaarder een rente van amper 0,02% tot 0,03%. Onlangs liet ING-topman Ralph Hamers vallen dat de spaarrente wel eens negatief zou kunnen worden. Dit zou het geld van Nederlanders naar buitenlandse banken kunnen jagen. Ondertussen gaan er stemmen op om een negatieve spaarrente bij wet te verbieden.

Negatieve rente ook in Nederland niet ondenkbaar

De Nederlandse banken hebben momenteel samen €138 miljard geparkeerd staan bij de ECB. Dat komt omdat elke keer dat de ECB nieuw geld in de economie pompt een aanzienlijk deel daarvan bij onze banken terechtkomt. Deze hebben immers een betrouwbare reputatie. Nu al betalen ze samen zo’n €500 miljoen rente per jaar op ons spaargeld. Dat zou richting het miljard kunnen gaan, want naar alle waarschijnlijkheid zal de ECB de Europese economie opnieuw financieel injecteren. Er wordt namelijk gevreesd voor een recessie.

Als dat geld opnieuw bij de banken terechtkomt, wil de ECB dat de banken het ook uitgeven. Maar de kans is groter dat de banken het opnieuw bij de ECB stallen en het renteverlies zullen doorrekenen aan de gewone spaarconsument. Iets dat tot voor kort onvoorstelbaar was en dat nu eigenlijk enkel gebeurt bij de (erg) rijke klanten van Zwitserse banken.

Dan maar sparen over de grens?

Sparen biedt natuurlijk een groot voordeel: zekerheid. Zelfs al betaal je voor je spaargeld, het is vrij risicoloos om het op de bank te houden. Dat komt door de op Europees niveau geharmoniseerde depositogarantiestelsels. Hierdoor worden banktegoeden binnen de Europese Unie (EU) tot €100.000 veilig gesteld. Dat wil dus ook zeggen dat je spaargeld in de volledige EU gegarandeerd veilig is tot het zojuist genoemde bedrag. Heel wat landen binnen de eurozone bieden een veel voordeligere rente dan de Nederlandse banken. Het kan dus lonen om ook eens over de grens kijken.

Gaat dat dan zo gemakkelijk? In principe kun je overal in de EU een bankrekening openen omdat er vrij verkeer van goederen en personen is. Bovendien spaar je in de eurozone natuurlijk in euro’s, waardoor je met plotse valutaschommelingen, zoals nu bijvoorbeeld de Britse pond overkomt, geen rekening hoeft te houden. Echter, het grote struikelblok is dat een aanzienlijk deel van de Europese banken je niet toestaat om een rekening te openen in een land waar je niet gevestigd bent. Zelf uitzoeken bij welke bank je terecht kunt voor aantrekkelijke spaarrentes vormt dus een uitdaging. Inmiddels zijn daar ook al handige oplossingen voor, door de komst van platformen als Raisin. Hierbij kun je via één account online toegang verkrijgen tot verschillende Europese banken met erg goede depositorentes.

Discussie over verbod op negatieve rente

Als de rente negatief wordt, zit de kans er in dat mensen hun geld massaal van de bank halen, of naar het buitenland verhuizen. Een al te grote financiële instabiliteit is niet wenselijk voor de economie. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer pleit daarom voor een verbod op negatieve rente. Zo’n verbod bestaat al bij onze zuiderburen. In België is de minimumrente op sparen 0,01% met een verplichte “getrouwheidspremie” van 0,10%. Hierdoor daalt de depositorente er in de praktijk nooit onder de 0,11%. Ook in Duitsland wordt een dergelijk verbod ondertussen overwogen. Minister van Financiën Hoekstra wil zich voorlopig niet uitlaten over het voorstel, en stelt bij monde van zijn woordvoerster dat er spoedig een reactie komt op de Kamervragen.