Mario Draghi legt 31 oktober het bijltje erbij neer als topman van de ECB. Het is nog onduidelijk wie hem gaat opvolgen, maar huidig Commissie-voorzitter Juncker staat niet afwijzend tegenover de Duitser Jens Weidmann als nieuwe hoogste baas. Het zou een flinke verandering betekenen ten opzichte van Draghi en iets waar de zuidelijke landen vermoedelijk met enige huivering naar kijken.
Als Draghi op 31 oktober zijn kantoor in Frankfurt verlaat is hij precies acht jaar in dienst geweest als hoogste centrale bankier in Europa. Historici die terugkijken op zijn termen zullen allereerst wijzen op zijn herfinancieringsoperaties en het ongebreideld opkopen van schulden en staatsobligaties. Het gaf de zuidelijke helft van Europa extra financiële adem, maar in de noordelijke helft was men niet zo overtuigd van deze werkwijze. De opvolger van Draghi gaat ongetwijfeld ook zijn stempel drukken op zijn termijn. De Zuid-Europese landen vrezen de Duitser Jens Weidmann, wiens kandidatuur aan kracht lijkt te winnen.
Duitse Klaas Knot
Weidmann is de Duitse Klaas Knot. Hij is topman van de Bundesbank en ook qua denkbeelden liggen hij en Knot aardig op één lijn. Veel meer dan Knot en Draghi in elk geval. Als centrale bankier is Weidmann al regelmatig te vinden in de ECB-toren in Frankfurt. De Duitse krant Handelsblatt sprak met Jean-Claude Juncker, de andere hoge baas in Europa, over de kandidatuur van Weidmann. “Ik pleit niet expliciet voor Weidmann, maar ik ben ook niet tegen hem”, zegt Juncker politiek. “En ik ben het hartgrondig oneens met Zuid-Europese landen die vinden dat de ECB niet geleid mag worden door een Duitser”, zegt hij wat minder politiek. Juncker noemt Weidmann bovendien een overtuigd Europeaan. De Duitse krant bestempelt zijn woorden als ‘Juncker ondersteunt Weidmann’.
Wil Weidmann inderdaad ECB-baas worden, dan moet er nog wel wat gebeuren. In de eerste plaats is er de weerstand van de zuidelijke landen, die de afgelopen jaren goedkoop hebben kunnen lenen. Zij vrezen met een Duitser aan de top meer financiële discipline aan de dag te moeten stellen. Dan is er ook nog het machtsspel met Frankrijk. President Macron zou op zichzelf niet onwelwillend staan tegenover een Duitser aan het hoofd van de ECB, maar hij wil daar wel een Fransman als EC-voorzitter voor terug. Over koehandel en een gebrek aan democratie gesproken.
Opvallend is eens te meer dat vaak wordt gesproken over het belang van het uitstralen van eenheid als Europa, in de eerste plaats door de vertegenwoordigers zelf. Wanneer het om het invullen van de poppetjes gaat, zijn het echter vooral nationale belangen die de boventoon voeren. De Fransen zijn daar aardig goed in geweest: al twee keer eerder mocht het land een EC-voorzitter leveren (Francois-Xavier Ortoli en Jacques Delors) en Draghi’s voorganger was ook een Fransman, Jean-Claude Trichet. Duitsland - het machtigste land van Europa - komt er bekaaid vanaf. Het land leverde uitsluitend de eerste EC-voorzitter (Walter Hallstein) en dat is ook alweer 52 jaar geleden.
Machtsevenwicht
De uiteindelijk realiteit is dat Europa groter is dan Frankrijk en Duitsland. Het machtsevenwicht in Europa is in het verleden vaak in stand gehouden door belangrijke posten toe te bedelen aan ‘kleinere’ landen. Het piepkleine Luxemburg leverde bijvoorbeeld al drie keer een EC-voorzitter, wat onevenredig veel is. Ondanks de ogenschijnlijk steun van Juncker voor Weidmann als ECB-baas staat laatstgenoemde niet bovenaan bij de ‘bookies’. Dat is voorlopig nog de Fin Erkki Liikanen. Ook een andere Fin - Olli Rehn - gooit hoge ogen. Frans Timmermans zal de ontwikkelingen ongetwijfeld met argusogen volgen. Mocht Weidmann het toch worden, dan betekent dat zo goed als zeker een Franse EC-voorzitter. Wordt het een ander, dan is de kans op een Franse EC-voorzitter ook ineens een stuk kleiner.