De Nederlandsche Bank (DNB) heeft haar zorgen geuit over de stormachtige opmars van cashless betalen. Uit nieuwe cijfers blijkt dat minder dan vier op de tien (39%) betalingen nog met contant geld plaatsvindt. De centrale vreest voor uitsluiting van bepaalde groepen die zich niet snel genoeg kunnen aanpassen. En passant waarschuwt de toezichthouder de detailhandel en instanties om consumenten niet te verplichten elektronisch te betalen.
Er zijn handen vol redenen te bedenken om niet meer met cash geld te betalen. Consumenten kunnen geen geld kwijtraken, pinnen is milieuvriendelijker, er is minder risico op winkelovervallen, zakkenrollen behoort tot het verleden. En niet in de laatste plaats, het is gewoon erg makkelijk is de redenering van veel mensen. Als het niet zou voldoen in een behoefte zou het fenomeen cashless betalen immers ook nooit zo stormachtig groeien, kijk bijvoorbeeld naar de totale mislukking van de sterk gehypete chipknip.
Moeite met pinnen
Bij monde van directeur cash Coen Voormeulen spreekt DNB haar zorgen uit over verminderende acceptatie van contant geld. Daarbij heeft hij vooral oog voor mensen die buitengesloten zouden kunnen worden. Tegenover het AD zegt hij: "Veel mensen hebben moeite met pinnen: een deel van de ouderen, visueel gehandicapten. Ook zijn er 2,5 miljoen laaggeletterden." Ook wijst hij op de risico’s van digitale criminaliteit.
Het feit dat meer dan 60% van de betalingen in Nederland cashless plaatsvindt is een mijlpaal. In 2014 spraken banken en betaalaanbieders de ambitie uit om tenminste dat percentage van de betalingen elektronisch te laten verlopen. Dat is dus gelukt. Het succes heeft echter ook een keerzijde: dat ontvangers van betalingen zo graag elektronische betalingen ontvangen dat ze in sommige gevallen contant geld niet meer faciliteren. En die weg moeten we niet volgens DNB.
De toezichthouders ziet graag dat belanghebbende partijen in de betaalmarkt gezamenlijk afspreken dat contant afrekenen algemeen geaccepteerd blijft. "Wij hopen op de poldermanier," zegt Voormeulen. "Lukt dat niet dan kun je aan regels denken. Dat zie je in Scandinavië ook. Het is aan de politiek om te bepalen of regelgeving aangepast moet worden."
Voormeulen noemt twee voorbeelden van sectoren waarin consumenten soms geweigerd worden om contant te betalen. Ten eerste de detailhandel. "Zodra grote supermarktconcerns of grote ketens geen contant geld meer zouden accepteren dan vinden wij dat een groot probleem." Hij gaat ook in overheidsinstanties, zoals bijvoorbeeld gemeenten. Leiden, Amersfoort of Tilburg zijn voorbeelden van gemeenten waar een nieuw paspoort of een nieuw rijbewijs alleen nog maar elektronisch kan worden betaald. Daarbij zijn er ook nog diverse gemeenten die contant geld nog wel accepteren, maar in niet mis te verstane woorden duidelijk maken dat ze het liever elektronisch betaald krijgen.
Verschillen per leeftijd
Uit de nieuwe cijfers komen ook nieuwe inzichten naar voren in gewoontes of voorkeuren per leeftijdsgroep. Niet heel verrassend is pinnen het meest gebruikelijk onder jongeren (19-24). Zij rekenen meer dan driekwart (77%) van hun betalingen met pin af. Ouderen (75+) daarentegen rekenen in meerderheid (61%) nog contant af. Er is echter een brede trend zichtbaar dat elektronisch betalen toeneemt over zowel verschillende sectoren als in verschillende maatschappelijke geledingen.