Toepassing kunstmatige intelligentie in CDD vraagt om zorgvuldigheid

Bedrijven en met name financiële instellingen worden geacht hun klanten en de manier waarop zij handel drijven te kennen. Zelfs de klanten van hun klanten. Afwijkende datapatronen en vreemd gedrag moeten gedetecteerd kunnen worden. Inmiddels gaat het om zulke grote hoeveelheden data, dat het ondoenlijk is om dit allemaal handmatig te doen. De sector zoekt steeds meer haar toevlucht in kunstmatige intelligentie om op slimme wijze transacties en klantgedrag te analyseren. Dit is echter nog deels onontgonnen terrein en vereist zorgvuldigheid. Aan het woord is Adriaan Kom, Business Development Director bij Altares Dun & Bradstreet.

CDD. AML KYC. UBO. Het gaat telkens slechts om drie letters, maar deze staan voor projecten waar compliance officers wakker van liggen. We hebben het voluit over Know Your Customer (KYC), Customer Due Diligence (CDD), Anti Money Laundering (AML) en Ultimate Beneficial Owner (UBO).

• Financiële instellingen en andere partijen dienen hun cliënten te kennen én geen relaties aan te knopen met personen die het vertrouwen in de (financiële) onderneming kunnen schaden. Customer Due Diligence (CDD) is een middel om dit te bewerkstelligen. 
• AML verwijst naar een reeks wetten, voorschriften en procedures die bedoeld zijn om te voorkomen dat criminelen illegaal verkregen activa en fondsen als legitiem inkomen vermommen, het zogenaamde witwassen.  
• KYC omvat de procedures die vereist zijn om CDD- en AML-richtlijnen te handhaven door de klant te identificeren zijn identiteit te verifiëren en de uiteindelijk belanghebbende achter de organisatie vast te stellen alsook de bijbehorende risico's van het uitvoeren van een transactie te verifiëren.
• UBO staat voor de Uiteindelijk Belanghebbende van een organisatie of bedrijf. Dit is altijd een natuurlijk persoon. Er zijn diverse definities maar over het algemeen is het de persoon die 25% of meer van de eigendoms- of zeggenschapsrechten heeft. 

Het lijkt de normaalste zaak van de wereld, maar het vaststellen wie nu uiteindelijk aan de touwtjes trekt bij een klantorganisatie is niet zelden een complexe zaak. Zeker wanneer de entiteit achter de klant zijn ware identiteit niet prijs wil geven, om welke reden dan ook. Het gaat in alle gevallen om zeer arbeidsintensieve processen, vooral omdat zoveel verschillende databronnen geraadpleegd moeten worden. Gezien het feit dat verschillende banken in de voorbije jaren op de vingers zijn getikt – om het zacht uit te drukken – valt te concluderen dat zij deze processen niet geheel op orde hebben. Er kan nog een slag gemaakt worden in het automatiseren van met name CDD- en KYC- processen. De banken komen gewoonweg mensen te kort om dit allemaal handmatig te doen en zijn massaal op zoek naar kundig personeel. Het aantal vacatures waarin gezocht wordt naar analisten KYC en CDD neemt nog altijd toe, het UWV heeft vacatures voor CDD-specialisten onlangs bestempeld als moeilijk vervulbaar.

Wellicht kunnen traditionele instellingen iets leren van opkomende fintechs, die in de basis volledig digitaal werken en waar datastromen intrinsiek geïntegreerd zijn. De Amerikaanse verzekeraar Lemonade is zo’n fintech die naar eigen zeggen alle inkomende claims en declaraties met artificial intelligence verwerkt. Data wordt verzameld, geanalyseerd en geïnterpreteerd, waarna de claim wordt gehonoreerd en uitbetaald of direct in handen komt van een medewerker die het proces verder afhandelt. Het record staat op 3 seconden. Dit concept kun je vertalen naar CDD- en KYC-processen. Zorg dan wel dat alle relevante databronnen zijn ontsloten. Artificial intelligence bepaalt zo of je klant wordt en ziet of een transactie afwijkt en nader bekeken moet worden. De uitzonderingen en de opvallende casussen worden aan de experts van vlees en bloed voorgelegd.

Regels voor AI

Artificial intelligence is echter nog niet zonder fouten. Er stak een virale storm op in de VS toen bleek dat de bank Goldman Sachs de echtgenote van een rijke industrieel minder krediet gaf op de Apple Creditcard dan de man zelf, terwijl duidelijk is dat zij een huishouden delen. Ook Apple-oprichter Wozniak maakte het lagere krediet van zijn vrouw wereldkundig en zette er zijn vraagtekens bij. Je reinste discriminatie, luidde de publieke opinie. De bank beweerde niets fout te doen; het zijn immers de algoritmen die in sommige gevallen beslissingen nemen die moeilijk zijn uit te leggen. De sector is zich bewust van de kwetsbaarheid van algoritmen en werkt aan verbetering. Dit is nodig, aangezien de organisatie aansprakelijk blijft voor de gemaakte keuzes en de gevolgen daarvan. Ook in de CDD- of KYC-sfeer kun je dergelijke verkeerde beslissingen niet uitsluiten als gebruik wordt gemaakt van algoritmen. De Nederlandsche Bank kondigde eerder dit jaar aan met richtlijnen te komen over het gebruik van kunstmatige intelligentie. Hiermee hoopt de sector deze keer verdere misstappen te voorkomen. 

Financiële stabiliteit

Met AI kunnen financiële ondernemingen hun bestaande bedrijfsprocessen verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan controle van de identiteit van klanten, analyse van transactiegegevens, automatische analyse van juridische documentatie, klantrelatiebeheer en risicomanagement. Tegelijkertijd kunnen incidenten met AI zoals hierboven beschreven door de verwevenheid met het stelsel impact hebben op het vertrouwen in het bankwezen, waarschuwt De Nederlandsche Bank. Daarom is het belangrijk dat financiële ondernemingen AI op een verantwoorde manier inzetten. Zij zullen AI-oplossingen moeten ontwikkelen waarbij rekening wordt gehouden met aspecten als soliditeit, verantwoordelijkheid, eerlijkheid, ethiek, deskundigheid en transparantie.

Organisaties doen er goed aan eerst essentiële databronnen te ontsluiten om vervolgens CDD- en KYC-processen te automatiseren met artificial intelligence. Hierbij dienen de regels in acht te worden genomen, die onder andere door DNB worden uitgedragen. Tegelijkertijd is het een manier om je te onderscheiden bij de klant. Laat zien dat je CDD- en KYC-processen automatiseert met AI, maar wel op een verantwoorde manier. Dat schept vertrouwen.