ABN AMRO: vrijwel alle sectoren zuchten onder stikstofuitspraak

De bouwsector, de vastgoedsector en de agrarische sector worden het hardst geraakt door de stikstofuitspraak van enige tijd geleden. Hier bevinden zich de grootste risico’s op faillissementen. Maar vrijwel alle sectoren worden geraakt, al zijn er verschillen in de mate waarin. Dat stelt ABN AMRO in een onderzoek naar één van de meest prangende situaties van het moment. 

Op 29 mei deed de Raad van State de inmiddels beruchte stikstofuitspraak omtrent de maximale stikstofdeposities in en nabij Natura 2000-gebieden. Die uitspraak bleek al snel ontwrichtend te werken. Veel bouwprojecten kwamen stil te liggen en veehouders werd opgeroepen abrupt hun veestapel te verkleinen. Waar staat Nederland nu? Dat onderzocht ABN AMRO in het rapport ‘Stikstof waait breed uit over sectoren’. 

Verwarrende naamgeving

Eerst nog even over stikstof, ofwel het scheikundige symbool N en nummer 7 in het periodiek systeem der elementen. Stikstof is overal. Sterker nog, de lucht die een mens inademt en die we doorgaans bestempelen als zuurstof bestaat voor ongeveer 78% uit stikstofgas. Zo bekeken is de Nederlandse naam enigszins verwarrend, want zonder stikstofgas in de atmosfeer is het snel klaar met het menselijk dan wel dierlijk leven op aarde. De stikstof die momenteel het nationale debat beheerst is eigenlijk een verzameling scheikundige verbindingen waar stikstofatomen in zitten, meer specifiek ammoniak en diverse stikstofoxiden. 

“De stikstofmaatregelen hebben gevolgen voor vrijwel alle bedrijfssectoren. De impact verschilt echter sterk per sector”, stellen de onderzoekers van ABN AMRO. De bouw- en vastgoedsector lopen momenteel de grootste acute risico’s op faillissementen. Immers, veel projecten liggen momenteel stil en genereren dus geen inkomsten, terwijl personeel wel moet worden doorbetaald. Er worden nauwelijks nog vergunningen afgegeven, ook niet voor projecten die de algemene veiligheid ten goede komen, zoals dijkverzwaringen. De ironie wil dat zelfs windmolenprojecten nauwelijks aan een vergunning komen. Ook de veehouderij zit in de hoek waar de klappen vallen. Jarenlang hebben boeren fors geïnvesteerd in schaalvergroting om te overleven, maar opeens klinkt de roep dat de veestapel fors moet krimpen. 

Ook risico’s voor toeleveranciers

Bovenstaande sectoren ondervinden directe invloed van de uitspraak, maar onder die sectoren bevinden zich vanzelfsprekend uitgebreide ketens van toeleveranciers bij wie de duimschroeven ook aangedraaid worden. Zonder bouwprojecten hebben bijvoorbeeld industriële partijen niets om aan te leveren. Geen machines, geen gereedschap, geen transportmiddelen. “Uitstel van infrastructurele projecten heeft daarnaast gevolgen voor leveranciers van sensoren, onderdelen voor bruggen, sluizen en sporen. Ook veel logistieke bedrijven zijn (deels) afhankelijk van de bouwsector. Zo is de bouw goed voor naar schatting 40 procent van het vrachtvolume in de binnenvaart. Uitstel of afstel van bouwprojecten kan dus druk zetten op volumes en tarieven in de binnenvaart. Niet alleen het wegvallen van bouwactiviteiten heeft impact op logistieke bedrijven, ook loopt de afgifte van bouwvergunningen voor distributiecentra gevaar”, stelt ABN AMRO.

De één zijn dood…

Er gaan stemmen op die zeggen dat Nederland zich door deze uitspraak in een recessie aan het werken is en dat zou heel goed de uitkomst kunnen zijn. Maar de één zijn dood… Er ABN AMRO wijst ook op mogelijke positieve gevolgen van de huidige situatie. De uitspraak kan namelijk zorgen voor een gedwongen stap in de richting van innovatie. 

“Modulair en circulair bouwen biedt goede mogelijkheden om door de vergunningsprocedure te komen. De uitspraak biedt dan ook vooral kansen voor bouwers die modulair of prefab bouwen of voor verhuurders en producenten van elektrisch bouwmaterieel, zoals kranen, speciale transportmiddelen en alternatieven voor dieselaggregaten, zoals grote batterijen”, zegt Madeline Buijs, Sector Econoom Bouw en Vastgoed van ABN AMRO. “Ook autohandelaren die vooroplopen in de verkoop van elektrische auto’s kunnen profiteren. Dat geldt ook voor voorlopers op het gebied van Mobility as a Service-concepten en deelplatformen. Want als auto’s vaker worden gedeeld, kan dit de groei van het aantal auto’s op de weg beperken en daarmee ook de uitstoot van stikstof.”