Van der Stappen: Meer samenwerking nodig voor optimale financiering MKB

Een interview met Fred van der Stappen - oprichter van NL Ondernemingsfonds (nu het Bedrijfsleningenfonds) en voormalig hoofd business development van Euronext Amsterdam -  over de drempels voor MKB'ers om financiering te verkrijgen en het ontbreken van samenwerking om MKB'ers een optimale financiering te kunnen bieden. Ook vertelt hij over zijn nieuwe ambitie met SmartFunding.

Jouw zakelijke focus ligt al enige jaren op de financiering van het MKB in Nederland. Wat zijn volgens jou de grootste drempels voor MKB’ers om financiering te verkrijgen? 

‘Dat is een combinatie van een aantal factoren. Ten eerste zien we dat veel ondernemers en (banken)adviseurs onbekend zijn met nieuwe financiële instrumenten zoals crowdfunding. Mede door de onbekendheid worden ondernemingen nu niet optimaal gefinancierd. En optimaal gefinancierd zou wel het uitgangspunt van alle ondernemers moeten zijn. Ten tweede is de presentatie, businesscase, van de onderneming aan de geldverstrekker een drempel: hoe ga ik van investering naar financieringsbehoefte en hoe presenteer ik dat goed onderbouwd? Een integraal plan aanleveren blijkt vaak moeilijk te zijn. Factoren die hier een rol bij spelen zijn dat de ondernemer hier weinig tijd voor heeft en het beperkte comfort dat de MKB-ondernemer heeft bij het opstellen van een meerjarenplanning, de financiële geletterdheid. Uiteindelijk is een goede onderbouwing het fundament van een optimale financiering mix.’

Met de komst van nieuwe financieringsvormen heeft het MKB een alternatief voor het traditionele bankkrediet. Welke vormen lenen zich goed voor het MKB. Waar schieten alternatieve financieringsvormen nog te kort?

‘Met de komst van nieuwe financieringsvormen zoals crowdfunding in de vorm van aandelen, leningen en obligaties heeft de ondernemer vooral meer mogelijkheden gekregen aan de (quasi) eigen vermogen kant. Vooral de verschuiving naar meer risicodragend vermogen vind ik een mooie ontwikkeling. Tekortschieten doen de alternatieve financieringsvormen naar mijn mening niet. Wel zie je dat bij grote transacties de verschillende stakeholders gewend zijn met elkaar samen te werken zoals bij een clubdeal of syndicaatslening, bij kleinere transacties zijn partijen nog niet op elkaar ingewerkt en ontbreekt het aan duidelijke kaders. Hierdoor krijg je hands-on uitdagingen om de leningsvoorwaarden goed op elkaar af te stemmen. Een simpel voorbeeld hiervan is: hoe ga je om met borgstellingen of andere aanvullende zekerheden in zo'n gezamenlijke transactie?’

Welke rol zie je hier weggelegd voor de Nederlandse banken?

‘Banken zouden kunnen nadenken over hoe ze uiteindelijk de banklening, ongeacht of dit een Rekening Courant of vaste termijn lening is, beter kunnen laten aansluiten op de nieuwe financieringsvormen om zo een optimale financiering aan MKB-ondernemers aan te bieden. Hierbij zijn met name de aanvullende voorwaarden van belang. Leningsvoorwaarden zijn immers vaak communicerende vaten. Het simpel stapelen van aanvullende voorwaarden is niet in belang van alle betrokken partijen.’

In 2014 stond je aan de wieg van het NL Ondernemingsfonds (nu het Bedrijfsleningenfonds) - waarbij een paar honderd miljoen aan alternatief kapitaal beschikbaar werd gesteld. Welke bijdrage heeft dit fonds tot nu toe gehad en is dit in lijn met jouw ambitie bij de oprichting van dit fonds? 

‘Het NL ondernemingsfonds is nu bekend in de markt onder de naam Bedrijfsleningenfonds. Recent is aangekondigd dat er een aantal nieuwe institutionele investeerders kapitaal hebben gealloceerd. Er is nu een miljard euro beschikbaar voor het grootbedrijf. Ook zijn er een behoorlijk aantal transacties succesvol afgerond, met name voor wat grotere bedrijven. Mijn ambitie met SmartFunding is een gestandaardiseerd proces neer te zetten, zodat ook kleinere MKB-ondernemers uiteindelijk gebruik kunnen maken van grote institutionele investeerders. Dat doen we door op een hele duidelijke gestandaardiseerde manier te werken waarbij we voor investeerders (geldverstrekkers) een aantal waarborgen inbouwen. Een daarvan is dat we in een onafhankelijke balansrating uitvoeren. Dit doen we met onze partner Creditreform. Een ander zeer belangrijk element is dat wij na de succesvolle transactie de situatie bij de ondernemer blijven monitoren. Wij volgen de geldstromen van bedrijfsvoering, Investeringen en financieringen. We maken inzichtelijk wat de gerealiseerde kasstromen zijn versus het budget. Dit doen we door de bankmutaties vanuit het Electronic Banking systeem in te laden. In een oogopslag ziet de ondernemer en geldverstrekker(investeerder) wat de verschillen zijn tussen planning en de werkelijke kasstromen en welke effecten dit heeft op termijn.

Vorig jaar heb je besloten om jouw functie als Hoofd Business Development bij Euronext in te ruilen voor het ondernemerschap en het initiatief SmartFunding te starten. In hoeverre ben je bij de oprichting van deze startup tegen zaken aangelopen die je van tevoren niet had verwacht? 

‘Niet direct dingen die ik niet had verwacht. Maar ik denk dat met name doorzetten het allerbelangrijkste is. Dit is een nieuw speelveld vol met uitdagingen. Maar er zijn oplossingen. Partijen moeten meer met elkaar gaan samenwerken, dat is het credo. Banken, investeerders en adviesorganisaties moeten uiteindelijk gaan samenwerken om uiteindelijk een stap voorwaarts te zetten. Dat gelde destijds voor het Bedrijfsleningenfonds, maar ook voor waar we nu mee bezig zijn. Zonder samen te werken kan het niet succesvol worden.’

Wat is je uiteindelijke doel met SmartFunding? 

‘Zorgen dat het aantrekkelijker wordt voor alternatieve financiers om te investeren in het MKB. De eerste stap hierbij is het creëren van voldoende comfort bij het inschatten en beschrijven van het bedrijfsrisico, stap 2 maar zeker niet minder belangrijk is voldoende volume creëren.’

Naast SmartFunding bestaan in Nederland diverse adviesbureaus die het MKB helpen met hun financieringsvraagstukken. En ook de banken bieden steeds meer een financieringsmix met alternatieve vormen. Wat onderscheidt SmartFunding van deze andere spelers? 

‘Ik denk dat het grootste onderscheidend vermogen is, dat we ondernemers helpen optimaal gefinancierd te zijn. We schrijven mee aan de business case als dat gewenst is, spreken samen met de klant met mogelijke geldverstrekkers en na de realisatie van de financiering zorgen we ervoor dat de klant inzicht blijft houden in de belangrijkste geldstromen. Zo heeft de ondernemer inzicht in hoe zijn liquiditeit zich naar de toekomst toe ontwikkelt en kan hij of zij, indien noodzakelijk, daarop tijdig bijsturen.’