De strengere eisen die overheden en kredietbeoordelaars stellen om banken meer crisisbestendig te maken, hebben ertoe geleid dat banken hogere winstmarges op hypotheken rekenen. Dit stelt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) in hun onderzoeksrapport. Volgens toezichthouder ACM stellen de banken zich terughoudend op bij het verstrekken van nieuwe hypotheken en verhogen zij daarom de hypotheekrente.
Winstmarges sterk gegroeid
De winstmarges van de banken op verstrekte hypotheken blijken sinds 2008 te zijn gestegen met gemiddeld 0,24 tot 0,74 procentpunt. Het onderzoek van ACM vond plaats naar aanleiding van het vertrek van een aantal spelers op de Nederlandse hypotheekmarkt. De consumenten hebben daardoor minder keuzes, mede doordat er geen nieuwe partijen toetreden. Uit het onderzoek kwamen vooralsnog geen aanwijzingen voor kartelvorming naar voren.
Sinds het uitbreken van de crisis werken banken hard aan het verhogen van hun kapitaalbuffers. De NVB is dan ook niet verrast door de uitkomsten van een onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt dat de marges op hypotheken onder andere zijn gestegen door de strengere eisen die overheden aan banken stellen.
Daarbij is de stijging naar een realistisch niveau ook een gezonde correctie op de eerder veel te lage marges op hypotheken.
Kostenbesparing
Nieuwe regels zoals de kapitaaleisen in het kader van Basel III en bail in dragen bij aan de veiligheid en stabiliteit van banken maar hebben ook een prijs. Eerder bleek uit een onderzoek van KPMG dat banken een hogere marge nodig hebben om aan alle regelgeving te kunnen voldoen. Ook DNB-president Knot wees onlangs op het belang van winstinhouding; dit stelt banken in staat om aan de kapitaaleisen te voldoen. Banken zijn daarom ook volop bezig met kostenbesparing. De winst die banken hiermee realiseren wordt geheel of grotendeels ingehouden voor het versterken van de buffers.
Funding gap
De conclusies van de ACM vormen een goede aanvulling op een eerdere analyse van DNB naar de financieringsproblemen op de Nederlandse hypotheekmarkt. Specifiek voor Nederlandse banken is dat zij voor de financiering van de leningen die zij verstrekken afhankelijk zijn van internationale kapitaalmarkt. Dat komt door de zogenoemde ‘funding gap’.
De sleutel tot het oplossen van de problemen op de hypotheekmarkt ligt in het verlagen van de risico's zodat de investeringsbereidheid groeit en er weer kapitaal beschikbaar komt voor hypotheek-verstrekking. De top van de Nederlandse hypotheken moet worden afgelost om het risico van zowel de huiseigenaren, de geldverstrekkers en de achterliggende investeerders te verkleinen. Dit blijkt uit onderzoek van Deloitte, genaamd "Closing the funding gap" dat de alternatieve financierings-mogelijkheden voor de Nederlandse hypotheeksector onderzocht. In samenwerking met Euroforum en de deelnemers aan het Nationaal Hypothekencongres heeft Deloitte onderzocht hoe Nederlandse hypotheken weer aantrekkelijk gemaakt kunnen worden voor investeerders om zodoende de funding weer op gang te brengen.
Buitenlandse financiering
Tegenover onze hoge hypotheekschulden staan onvoldoende spaargelden. We sparen wel, maar veel spaargeld is ondergebracht bij pensioenfondsen en verzekeraars. Nederlandse banken zijn daardoor veel sterker dan banken in andere Europese landen aangewezen op dure buitenlandse financiering. Hogere hypotheektarieven kunnen verder worden verklaard door het toegenomen risicoprofiel van de Nederlandse woningmarkt als gevolg van de dalende huizenprijzen en stijgende werkloosheid.
Nieuwe toetreders
De NVB is blij met het aangekondigde vervolgonderzoek naar de oorzaak van het uitblijven van nieuwe toetreders op de markt. Nieuwe toetreders zouden kunnen zorgen voor meer concurrentie tussen banken en keuzemogelijkheden voor de consument. Het is daarom goed dat de ACM kijkt naar mogelijke belemmeringen voor nieuwe toetreders.