De markt voor CDD-analisten is volop in beweging. De omvangrijke projecten die de afgelopen jaren tienduizenden analisten aan het werk hielden, drogen langzaam maar zeker op. Voor banken is het daarmee belangrijker dan ooit om kwaliteit van kwantiteit te onderscheiden. Maar hoe breng je het niveau van een analist objectief in kaart? En hoe bepaal je überhaupt wat het gewenste niveau zou moeten zijn? Cito Zakelijk ontwikkelde een toets die daarbij helpt. We spreken erover met Willem-Jan van Gendt.
Wie gelooft dat je nooit bent uitgeleerd, moet ook erkennen dat je nooit bent uitgetoetst. Een toets of examen laat immers zien wat je al beheerst én waar nog ruimte ligt om te groeien. Dat uitgangspunt hanteert Cito Zakelijk, de op organisaties gerichte tak van het bedrijf achter de alom bekende eindtoets in het basisonderwijs.
Willem-Jan van Gendt, Business Consultant bij Cito Zakelijk, erkent dat de naam Cito vooral wordt geassocieerd met de Cito-toets en eindexamens. “Maar we doen veel meer. Wie een examen wil ontwikkelen binnen een wettelijk kader, klopt bij ons aan.”
De kracht van Cito schuilt volgens hem vooral in de betrouwbaarheid van de toetsen. “Wij zijn gespecialiseerd in het ontwikkelen van examens die alle vormen van toeval uitsluiten. Zeker in beroepen waarin een civiel effect bestaat is dat belangrijk. Want als iemand slaagt, moet je er zeker van kunnen zijn dat diegene daadwerkelijk competent is om zijn of haar werk uit te voeren.”
De examens van Cito Zakelijk worden al langer ingezet binnen sectoren als techniek, zorg en veiligheid. Met de introductie van het CDD-examen afgelopen jaar is daar ook de wereld van anti-witwassen bijgekomen.
Dat Cito juist actief is in dit soort sectoren, is volgens Van Gendt geen toeval. “Wij vinden het belangrijk om maatschappelijke waarde toe te voegen. Onze certificeringen dragen bij aan een eerlijker en veiliger maatschappij. Zo beperken we ons niet tot AML in de financiële sector, maar zijn we ook volop bezig met de ontwikkeling van bijvoorbeeld een ESG-examen of het herontwerpen van het certificeringssysteem voor accountants.”
“In potentie kunnen we alles bedienen binnen risk en compliance”, geeft hij aan. “Dat doen we altijd samen met experts uit het veld. Wij brengen de logistiek en toetsdeskundigheid mee, maar de inhoud komt van de branche zelf. Die samenwerking leidt tot betrouwbare examens.”
Sectorstandaard
Juist op het gebied van Customer Due Diligence is die behoefte groot. Van Gendt wijst erop dat er tot voor kort sectorbreed nauwelijks overeenstemming bestond over wat een gemiddelde CDD-analist zou moeten kennen en kunnen – laat staan over de verschillen tussen junior, medior en senior.
Die onduidelijkheid kan tot flinke problemen leiden. “Nog niet eens zo lang geleden was er echt sprake van een werknemersmarkt. Enerzijds stroomden mensen vanuit allerlei studie- en werkachtergronden in, anderzijds stapte men gemakkelijk over naar een andere bank als daar voor hetzelfde werk een paar euro meer werd geboden.”
“Als je een bepaalde lat stelt, zie je dat mensen er ook daadwerkelijk naartoe bewegen.”
Dat lijkt op het eerste gezicht misschien geen probleem, totdat je berekent wat een verkeerde hire kost – laat staan het risico wanneer iemand foute keuzes maakt. “Een zogenoemde senior van een andere bank kan in de praktijk toch tegenvallen. Al snel werd duidelijk dat een sectorbrede standaard nodig is om de kwaliteit van een analist beter te kunnen inschatten.”
“Een gezamenlijk examen is daarvoor bij uitstek geschikt”, legt hij uit. “Wanneer je een toets haalt en daarmee aantoont dat je een bepaalde lat hebt gehaald, zegt dat echt iets over je competenties. Een examen is een objectief middel dat de vakbekwaamheid beter weerspiegelt dan alleen het aantal jaren ervaring.”
Regie behouden
Los van het creëren van een sectorstandaard biedt het CDD-examen nog tal van andere voordelen. Volgens Van Gendt verhoogt een examen simpelweg de kwaliteit van de gemiddelde CDD-analist. “Als je een bepaalde lat stelt, zie je dat mensen er ook daadwerkelijk naartoe bewegen.”
Daarnaast levert de toets waardevolle data op die blinde vlekken in opleidingen zichtbaar maakt. “Wanneer een vraag opvallend vaak fout wordt beantwoord, kan dat erop wijzen dat de opleiding die een organisatie haar analisten aanbiedt niet volledig aansluit bij de vereiste competenties. Die inzichten helpen om opleidingen te verbeteren en gaten in de poortwachtersfunctie te dichten.”
Ook op organisatieniveau biedt de aanpak voordelen. “Banken toetsen hun medewerkers al, maar doen dat vaak individueel”, legt Van Gendt uit. “Door het examen gezamenlijk en sectorbreed te ontwikkelen, wordt het voor alle partijen efficiënter en uiteindelijk goedkoper.”
Tot slot is er de relatie met de toezichthouder. “Banken hebben binnen de Wwft een zorgplicht om ervoor te zorgen dat CDD-medewerkers voldoende kennis en vaardigheden hebben. Door als sector zelf een objectieve toets te ontwikkelen, laat je zien dat je dit serieus neemt en dat het rendement van interne opleidingen aantoonbaar is. Daarmee houd je de regie in eigen hand; anders kan de toezichthouder die overnemen.”
Constante ontwikkeling
Omdat er zoveel afhangt van de toets, is het voor zowel Cito als de betrokken banken cruciaal dat de examens inhoudelijk altijd van hoge kwaliteit zijn. “We screenen continu hoe we onze toetsen actueel en op het hoogst mogelijke niveau houden”, zegt Van Gendt.
“Het aanpassen en updaten van een examen is een vast onderdeel van onze kwaliteitscyclus”, legt hij uit. “Wet- en regelgeving verandert natuurlijk voortdurend. Daarom spreken we met onze partners af dat een toets bijvoorbeeld een half jaar geldig is, waarna we direct werken aan een update waarin de nieuwste wetswijzigingen worden verwerkt.”
“Het is mooi als een analist de Wwft kan opdreunen, maar de toezichthouder wil vooral weten of iemand in de praktijk de juiste keuzes maakt."
Ook technisch worden de toetsen voortdurend gecontroleerd. “Als blijkt dat een bepaalde vraag bijna altijd goed of juist bijna altijd fout wordt beantwoord, klopt er iets niet. Een vraag moet juist discriminerend zijn: je wilt dat onervaren of onvoldoende vaardige medewerkers hem fout beantwoorden, en de competente medewerkers goed. Anders heb je er niks aan.”
Maatwerk
Waar de basistoets voor de gehele sector hetzelfde moet zijn – “juist om een zinvolle sectorstandaard te kunnen vormen” – is er naast die basistoets is ruimte voor maatwerk. Zo kunnen banken bijvoorbeeld een aanvullend vragenpakket afnemen.
Zo ziet Van Gendt een groeiende behoefte aan toetsen die niet alleen kennis, maar ook vaardigheden meten.
“Het is mooi als een analist de Wwft kan opdreunen, maar de toezichthouder wil vooral weten of iemand in de praktijk de juiste keuzes maakt. Andersom heeft het ook geen waarde als iemand toevallig goed uitkomt zonder de achterliggende kennis. Daarom krijgt het toetsen van vaardigheden een steeds belangrijkere plaats binnen ons CDD-examen.”
Level up
Het CDD-examen sluit volgens Van Gendt perfect aan bij de huidige ontwikkelingen in de markt. “De grootschalige AML-projecten drogen langzaam maar zeker op”, merkt hij op. “Tegelijkertijd nemen AI-tools steeds meer werk over van junior medewerkers en stijgt het algehele kennisniveau.”
Dat dwingt banken keuzes te maken: met wie ga je verder, en met wie niet? “Dat is ook precies de reden dat wij ons nu richten op de basis. Het CDD-examen fungeert daarbij als objectief ijkpunt. Wie het succesvol aflegt, maakt als het ware een ‘level up’ en kan doorgroeien naar medior.”
Daarmee benadrukt Van Gendt dat de ambities van Cito Zakelijk verder reiken dan alleen het aanbieden van examens voor junioranalisten. “Samen met experts van Rabobank, ABN AMRO, ING, ASN Bank, Triodos en Achmea, en met Tom Loonen (hoogleraar Financieel Recht & Integriteit aan de VU), zijn we een initiatief gestart om een sectorbreed certificeringsstelsel te ontwikkelen dat voldoet aan de Nederlandse én Europese regelgeving.”
“Onze toets is een verantwoorde manier om duizenden analisten door de molen te halen en hun vakbekwaamheid objectief te toetsen."
“Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan, want hoe bepaal je als sector het verschil tussen een basis- en een medioranalist? Wat is de harde lijn per niveau qua kennis en kunde? We hebben al aardig wat sessies gehad en zijn hard op weg om een benchmark te creëren, zodat de verschillen in competenties tussen junior, medior en senior zo scherp mogelijk worden gedefinieerd.”
Uiteindelijk hebben de betrokken partijen de ambitie om met behulp van die benchmark examens te ontwikkelen voor medior- en later zelfs ook voor senior-analisten. “Het halen van het basisexamen betekent dus dat een analist kan doorgroeien naar een hoger niveau. Banken zien dit als een perfect middel om hun krimpende analistenpool beter te structureren.”
De huidige en toekomstige markt vraagt volgens Van Gendt simpelweg om een kwaliteitsslag. “Onze toets is een verantwoorde manier om duizenden analisten door de molen te halen en hun vakbekwaamheid objectief te toetsen. Dit is het moment om het kaf van het koren te scheiden.”
Cito Zakelijk is kennispartner van het Leaders in Finance AML Event op 2 oktober. Wil je meer weten over het sectorbrede certificeringsstelsel? Ga tijdens het event in gesprek met Willem-Jan van Gendt.