Eerlijke Bankwijzer over de kritiek van Harry Hummels

Op 22 september plaatste Banken.nl een artikel van Harry Hummels over de Eerlijke Bankwijzer. In het artikel zette Hummels vraagtekens bij de eerlijkheid en effectiviteit van de Bankwijzer. De initiatiefnemers achter de Eerlijke Bankwijzer laten Banken.nl hun reactie hierop weten. Hieronder gaan de initiatiefnemers, Suzanne Oosterwijk en Peter Ras van de Projectgroep Eerlijke Bank- en Verzekeringswijzer, in op de kritiek van Hummels.

Rol financiële instellingen

Hummels stelt terecht: duurzame bedrijven dienen te worden gefinancierd en minder duurzame op het goede spoor gezet. Dat hij daarbij uit eigen ervaring spreekt laat hij onvermeld - hij is namelijk naast hoogleraar ook directeur bij de bankgroep SNS Reaal.
Jammer genoeg investeren banken nog steeds teveel in vervuilende energie en omstreden wapenproducenten. Wij vragen Hummels en zijn bankcollega’s om deze bedrijven actief te bewegen tot verbetering of - in het uiterste geval - om de geldkraan dicht te draaien. En om meer te investeren in bijvoorbeeld een circulaire economie.

 
Dat vraagt allereerst om een duidelijk bankbeleid: wat wil je wel en niet financieren. De Eerlijke Bankwijzer biedt banken daarom informatie en overlegt met ze over dilemma’s. Ook oefent de Bankwijzer publieke druk uit met publicaties en de vergelijkingssite Eerlijkebankwijzer.nl.

Die aanpak heeft effect. Banken zijn meer gaan investeren in duurzame energie en minder in foute wapenproducenten. Ook spreken zij bedrijven actiever aan om bijvoorbeeld de rechten van lokale boeren te respecteren.
Hummels heeft gelijk dat Nederlandse banken niet alleen de oplossing kunnen brengen. Daarom gaan nog dit jaar vergelijkbare Bankwijzers van start in België, Frankrijk, Zweden, Brazilië, Indonesië en Japan. Op termijn volgen hopelijk meer landen.

Clustermunitie

Zo’n soort internationale aanpak heeft juist rondom het tegengaan van investeringen in clustermunitie bedrijven effect. Stoppen met investeren in clustermunitie bedrijven door Nederlandse financiële instellingen heef eigenlijk geen zin, stelt Hummels. Banken met minder scrupules zouden deze bedrijven wel blijven financieren. Echter, een groot aantal financiële instellingen wereldwijd hebben mede door de ontstane publieke druk de afgelopen jaren beleid opgesteld om dergelijke investeringen uit te sluiten, waaronder grote internationale spelers als HSBC, BNP Paribas en Barclays. Er zijn duidelijke signalen dat producenten van clustermunitie druk vanuit de financiële sector voelen om hun clusterbom activiteiten te staken. Zo maakte Lockheed Martin bekend niet meer betrokken te zijn, nu en in de toekomst, bij clustermunitie activiteiten. Een duidelijk teken dat druk vanuit de financiële sector wel degelijk effect heeft.

Aanspreken van bedrijven

Hoe zit het met de kritiek dat de Eerlijke Bankwijzer zich niet richt tot de bedrijven? De organisaties achter de Eerlijke Bankwijzer spreken bedrijven ook rechtstreeks aan, bijvoorbeeld met wereldwijde, succesvolle campagnes gericht op voedselgiganten om landroof tegen te gaan en hun CO2 uitstoot drastisch terug te dringen. Ze slepen olieconcerns voor de rechter vanwege vervuiling en voeren succesvol campagne tegen dierenleed.

Hummels erkent dat financiële instellingen wel degelijk een rol te spelen hebben om tot een meer duurzame economie te komen, en roemt daarbij de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO). De Eerlijke Bankwijzer deelt Hummels’ mening dat positieve initiatieven moeten worden gestimuleerd. Hummels vindt het echter tekenend dat van de organisaties achter de Eerlijke Bankwijzer er slechts één (Oxfam Novib) actief is in de ronde tafel. Verdeling van expertise, tijd en middelen is juist een kracht van het werken in een coalitie zoals de Eerlijke Bankwijzer. Bovendien, het ligt niet erg voor de hand dat organisaties met een specifieke missie zoals dierenwelzijn ook aan de ronde tafel voor palmolie deelnemen.

Effectiviteit Eerlijke Bankwijzer

Blijft over de vraag naar de effectiviteit van de Eerlijke Bankwijzer: De rol van de banken is belangrijk, maar het uiteindelijke doel is een betere omgang van bedrijven met zaken als mensenrechten en biodiversiteit. Om de impact van het - onder invloed van de Bankwijzer - aangescherpte beleid van banken in kaart te brengen is echter nodig dat banken aanzienlijk transparanter worden: in welke bedrijven investeren ze, hoe voorkomen ze dat (ontwikkelings)landen belastinginkomsten mislopen en hoe wenden zij hun invloed aan op bedrijven.

Wij zijn ervan overtuigd dat banken met hun grote financiële middelen een cruciale rol kunnen spelen om de wereld te behoeden voor uitputting van grondstoffen, onherstelbare klimaatverandering en grotere ongelijkheid en armoede. Als Hummels en zijn bankcollega’s die overtuiging delen en transparant zijn over wat ze daadwerkelijk doen, kunnen we samen zoeken naar de meest effectieve manier om aan die rol invulling te geven. 
 
Dit stuk is een aanpassing van de eerder verschenen reactie van de Eerlijke Bankwijzer in Trouw op 9 september jl..