Sinds de introductie van het negatieve rentetarief door de ECB hebben Europese banken €21,4 miljard verloren op hun balans. Voor de Nederlandse banken komt dat bedrag uit op €2,2 miljard sinds 2016, of 12,6% van het totaal. De lasten blijken allerminst evenredig verdeeld te worden binnen de eurozone. Banken uit Duitsland, Nederland en Frankrijk dragen bijna driekwart van het totaal. De resultaten komen naar voren in onderzoek van Deposit Solutions, een Open Banking platform voor deposito’s.
Banken die overtollige liquiditeit op hun balans hebben, kunnen deze voor een nacht aan houden bij de ECB. Voorheen leverde dat geld op, in de vorm van depositorente. Sinds de rente naar onder het nulpunt dook kost het de banken geld. Waarom ze het dan nog steeds doen en het geld niet gewoon in de eigen kluizen bewaren? Omdat het ‘stashen’ van geld onderaan de streep meer kost aan beveiliging en verzekeringen tegen bijvoorbeeld brand of inbraak dan dat ze kwijt zijn bij de ECB.
Met het instellen van een negatieve depositorente van 0,4% wil Frankfurt bereiken dat banken minder reserves aanhouden en juist meer geld uitlenen, om de economie te stimuleren. Toch blijven banken geld stallen bij de ECB, iets wat inmiddels aardig in de papieren begint te lopen, heeft Deposit Solutions uitgerekend. Zo blijkt uit ook onderstaande figuur.
Bij elkaar opgeteld nemen Duitse, Franse en Nederlandse bijna driekwart van de hele taart voor hun rekening. Respectievelijk betalen zij 32,6%, 23,7% en 12,6% van de totale som van €21,4 miljard. Het spreekt voor zich dat deze kosten invloed hebben op de winstgevendheid van banken in de eurozone. Het verschilt een beetje per land, maar het kostte Nederlandse banken in 2018 gemiddeld 4,4% aan winstgevendheid. Finse banken worden het hardste getroffen, met een verlies van 14,1% van hun winstgevendheid. Ter vergelijking, Zuid-Europese banken worden relatief licht getroffen. Spaanse (1,3%), Portugese (1,5%), Italiaanse (2,4%) en Griekse (2,5%) banken zitten allemaal ruim onder het Europese gemiddelde van 4,3% verlies van winstgevendheid.
Tim Sievers is oprichter en CEO van Deposit Solutions en gaat in op manieren die banken zoeken om de impact van deze kosten te verkleinen. “Banken die zich gedragen als gesloten winkels hebben maar weinig mogelijkheden om de effecten van de negatieve rentetarieven op hun winst te verzachten. Ze kunnen natuurlijk de kosten voor een rekening omhoog gooien of helemaal afstand doen van klantdeposito’s. Maar met beide maatregelen leg je het probleem bij de consument neer. In plaats daarvan zouden banken zichzelf moeten neerzetten als platforms en hun klanten een keuze aan depositoproducten bieden van andere banken via hun bestaande rekening, terwijl ze de bestaande klantrelatie behouden.”
Investeren in Open Banking
Een oplossing ligt volgens Sievers in investeren in Open Banking en het zal geen toeval zijn dat zijn eigen bedrijf zelf dergelijke diensten aanbiedt: “Als je open banking onderdeel maakt van je bedrijfsstrategie kun je producten van derde partijen gebruiken om meer uit je eigen klanten te halen én nieuwe klanten voor je te winnen. Voor veel banken is het vooruitzicht dat ze tegelijkertijd de last van het negatieve tarief kunnen verlichten een pluspunt. In plaats van geld bij de ECB neer te zetten tegen behoorlijke kosten, kunnen ze het op een klantvriendelijke én balansvriendelijke manier naar andere instellingen overhevelen.”