Generatieve AI: een vloek of een zegen?

Het is een van de meest besproken technologische ontwikkelingen van deze tijd: generatieve kunstmatige intelligentie. Hoewel GenAI hoog staat op de lijst als het gaat om veelbelovende technologieën, lijken er ook risico’s aan te kleven. In een nieuw whitepaper gaat Van Lanschot Kempen in op de vraag of generatieve AI een vloek of een zegen is.

GenAI is een vorm van machine learning die van datapatronen leert om nieuwe content te genereren, zoals tekst, video, afbeeldingen, muziek en zelfs programmeercode. Een steeds vaker voorkomend aspect van GenAI is dat de output vaak niet te onderscheiden valt van wat door mensen is gemaakt. Daarnaast is het gebruik ervan veelal sneller en goedkoper dan het kiezen voor de menselijke input.

Een voorbeeld van de mogelijkheden van deze technologie is de ontwikkeling van 'large language models' (LLM), die geavanceerde algoritmen gebruiken om menselijke taal te begrijpen, genereren en manipuleren. Het bekendste voorbeeld daarvan is ChatGPT. Dit kunnen ze op een schaal die voorheen ongekend was. Zo wordt van LLM’s verwacht dat ze routinetaken overnemen – zoals data-analyse, contentcreatie en klantenservice – en op de lange termijn de dienstensector transformeren.

De auteurs van het whitepaper, Pieter Heijboer (Head of Investment Strategy & Research) en Daniel Costa (Analyst Client Portfolio Management) van Van Lanschot Kempen, zien zowel mogelijkheden als uitdagingen in GenAI. De vermogensbeheerder verwacht dat vooral de hoger betaalde functies in de dienstensector veel veranderingen zullen ondervinden van de ontwikkeling.

Productiviteit

De overname van routinematig werk door AI kan volgens de onderzoekers bedrijven aanzienlijke kostenbesparingen opleveren. Tegelijkertijd zal dit gepaard moeten gaan met omscholing en heroriëntatie van de segmenten in de arbeidsmarkt die uit te besteden zijn aan AI. De handen die hiermee vrijkomen kunnen op deze manier ingezet worden om de gaten op de arbeidsmarkt in te vullen.

Heijboer en Costa stellen in het whitepaper wel bepaalde voorwaarden aan het bedrijfsleven om de groei in arbeidsproductiviteit te kunnen verwezenlijken. Hierbij wijzen ze op de zogeheten ‘Adoption Curve Theory’. De theorie gaat uit van een normale verdeling van de markt, waarbij deze is onderverdeeld in groepen die zich onderscheiden in de mate waarin ze snel nieuwe innovaties omarmen.

De theorie suggereert dat de groei in productiviteit door een innovatie pas echt grootschalig plaatsvindt als niet alleen de ontwikkelaars en de trendwatchers, maar ook de meer pragmatische en conservatievere meerderheid deze omarmen. Volgens het whitepaper bevindt GenAI zich nu op het belangrijke ijkpunt waarop dit zal moeten gebeuren.

Nadelige aspecten

Hoewel de potentie van GenAI duidelijk aanwezig is, bestaan er volgens de onderzoekers ook zat redenen waarom een groot deel van de markt terughoudend is in de adoptie van de techniek. Zo bestaan er zorgen over mogelijke bedreigingen voor veiligheid en privacy door het misbruiken van gegenereerde content. Het monitoren van deze risico’s en het ontwikkelen van adequate regelgeving is volgens de auteurs absoluut essentieel.

Tevens rijzen er ethische vraagstukken rond het gebruik van AI in besluitvormingsprocessen. In hoeverre kan er gerekend worden op de integriteit van AI en de partijen die dit ontwikkelen? En dan is daar ook nog eens het duurzaamheidsaspect, want GenAI is bepaald niet groen. De techniek verbruikt immers enorme hoeveelheden energie (koolstofemissies) voor berekeningen en opslagdoeleinden, en miljoenen liters zoet water om datacentrumapparatuur te koelen.

Investeringsimplicaties

De opkomst van GenAI heeft veel impact gehad op de aandelen van verschillende wereldwijde techbedrijven, en dan vooral de zogeheten ‘Magnificent 7’ (Apple, Microsoft, Alphabet (moederbedrijf Google), Amazon, Meta, Tesla en Nvidia). Vooral Nvidia heeft tot dusver een historische waardestijging beleefd.

Een risico van het investeren in deze bedrijven is dat de waardetoename door innovatie soms wordt overschat, waardoor de beloofde waarde nooit helemaal zal worden waargemaakt. Wel verwachten Heijboer en Costa dat steeds meer organisaties in de dienstensector de komende tijd GenAI in hun dagelijkse activiteiten zullen implementeren.

Om GenAI succesvol te implementeren, moeten bedrijven volgens de auteurs de juiste data-infrastructuur en technologische middelen bijeenbrengen én zorgen dat het personeel een gedegen begrip en belang heeft bij de ontwikkeling van deze innovatie. Doordat kleine bedrijven zich vaak sneller kunnen aanpassen aan nieuwe technologieën, zouden er voor investeerders dus juist kansen kunnen liggen bij deze partijen.