Rol custodians bij ‘good governance’ pensioenfondsen

KAS Bank geeft z’n visie op de rol van custodians bij good governance binnen pensioenfondsen. Custodians richten zich steeds meer op ondersteuning van pensioenbesturen bij het invullen en uitvoeren van hun governancetaken. Bijvoorbeeld door onafhankelijk de beleggingsportefeuille te beoordelen op het gebied van performance, risk en compliance. Pensioenfondsbestuurders kunnen op die manier voldoen aan de door de toezichthouder gestelde eis van ‘countervailing power’ tegenover de uitvoerder van het beleggingsbeleid.

In de Pensioenwet is geregeld dat het ingebrachte pensioenvermogen afgescheiden moet zijn van het vermogen van de sponsor/de onderneming in een aparte entiteit, het pensioenfonds. Het fonds moet er vervolgens voor zorgen dat dit vermogen veilig wordt bewaard. Zij zouden dat kunnen overlaten aan hun vermogensbeheerder, ware het niet dat dit strijdig zou zijn met elementaire eisen van functiescheiding. Daarom kiezen pensioenfondsen ervoor om hun taken op het gebied van de pensioenadministratie en beleggingen uit te besteden aan onafhankelijke custodians.

Beleggingsadministratie

De eis van functiescheiding wordt traditioneel wat minder zwaar toegepast als het gaat om het bijhouden van de beleggingsadministratie. Vaak wordt dat nog overgelaten aan de vermogensbeheerder en wordt binnen het fonds op basis van de beleggingsadministraties van deze beheerders een omvattende financiële fondsadministratie gevoerd. Er is echter een duidelijke trend om ook op dit punt een scherpere functiescheiding door te voeren. De custodian krijgt dan een grotere rol in de administratie en het invullen van een control en monitoring systeem ten behoeve van het bestuur.

Welk model ook gekozen wordt, steeds zal het bestuur van het pensioenfonds eindverantwoordelijk blijven. Daarom zal het bestuur de uitbesteding zo moeten inrichten dat zij de facto ‘in control’ is en blijft. Dat stelt eisen aan het kennisniveau van de bestuursleden, de vormgeving van het mandaat en de inrichting van het monitoring en control proces. Kortom, ‘in control’ zijn vraagt om een volwaardige regierol van het bestuur.

Rol custodian verandert

Deze regierol van het pensioenbestuur brengt ook grote veranderingen in de traditionele werkzaamheden van een custodian met zich mee. Van puur bewaarbedrijf evolueren hij tot een bedrijf dat zich richt op ondersteuning van het pensioenfonds op het gebied van governance en het onafhankelijk beoordelen van de beleggingsportefeuille. Dit zowel op het gebied van performance, risk en compliance. Door de onafhankelijke waardering wordt invulling gegeven aan de ‘countervailing power’ eis zoals DNB die formuleert. Het bestuur moet namelijk altijd over zodanige informatie beschikken dat zij kan controleren of de vermogensbeheerder binnen zijn mandaat en het beleggingsbeleid van het pensioenfonds blijft. Een ander principe dat door een onafhankelijke beleggingsadministratie gewaarborgd kan worden, is tijdigheid van informatie. Bestuurders hebben behoefte aan dagelijkse informatie over de actuele stand van zaken bij hun fonds. Het verzamelen van gegevens moet tijdig gebeuren en vanuit een onafhankelijke bron. Dat versterkt ook de positie van de bestuurder in het informatieproces. Het creëert tevens de mogelijkheid om alle beslissingen, richtlijnen en andere parameters onafhankelijk te monitoren. Betrouwbare data vanuit een neutrale bron geven bestuurders een solide basis om gefundeerde beslissingen te nemen en controle uit te oefenen. Ofwel: countervailing power.

Onafhankelijk performance management, risicobeheer en kostentransparantie

Pensioenfondsen beschikken niet altijd over een kritische en onafhankelijke risicobeheersfunctie. Doordat veel pensioenfondsen kiezen voor grootschalige uitbesteding van risicobeheer aan een vermogens-beheerder of fiduciair manager (soms zelfs dezelfde), ontbeert het aan voldoende scheiding van functies tussen pensioenfonds en uitvoerder. Hoe meer activiteiten (aan één partij) worden uitbesteed, des te belangrijker het is om voldoende ‘countervailing power’ te hebben die eenzijdig voeden van ideeën en inzichten doet voorkomen. Daarnaast is het belangrijk volledig inzicht te hebben in zowel de directe als indirecte kosten van het pensioenfonds. Via de beleggingsadministratie en performance management, kan de custodian bijdragen aan een onafhankelijke administratieve verantwoording over de economische posities in de effectenportefeuille. Eén en ander draagt bij aan het organiseren van voldoende tegenkrachten en een onafhankelijke visie op de waardering van de positie. Om die reden hebben diverse pensioenfondsbesturen er bijvoorbeeld voor gekozen een onafhankelijke riskmanager (van de custodian) op te nemen in het bestuur om zo onafhankelijkheid te garanderen. Ook nemen zij diverse rapportages af om volledig inzicht in de kosten te verkrijgen.

Controle van de beleggingsmandaten

Implementatie van het strategische beleggingsbeleid gaat geregeld gepaard met niet beoogde en/of niet voorziene additionele risico’s. Mandaten richting vermogensbeheerders en uitvoerders bevatten voor sommige beleggingscategorieën te veel vrijheid om via actief beheer af te wijken van de strategische benchmarks. Daarnaast is de afbakening van toegestane beleggingscategorieën en instrumenten geregeld onvoldoende gespecificeerd. Dit kan leiden tot onvoorziene posities en additionele verliezen. Als antwoord hierop bieden diverse custodians zogenaamde compliance monitoring aan. Zij vergelijken dan dagelijks het beleggingsbeleid van de asset manager met het afgesproken mandaat. Een dergelijke controle maakt het mandaat bovendien concreet en kwantificeerbaar.

Governancemodel

De Pensioenwet gaf tot voor kort weinig concrete richtlijnen op het gebied van governance. Feitelijk werd slechts verwezen naar de principes voor goed pensioenfondsbestuur zoals opgesteld in 2005. Sinds 1 januari 2008 moeten deze principes ook daadwerkelijk zijn geïmplementeerd. Met de Wet versterking bestuur pensioenfondsen (2012) eist de wetgever verdere aanpassingen in het governancemodel voor pensioenfondsen. Deskundigheid van de bestuurders en intern toezicht moeten zijn geborgd door onder meer de instelling van een verplichte raad van toezicht voor bedrijfspensioenfondsen en de introductie van een nieuw bestuursmodel (het onafhankelijke bestuursmodel). In dit model bestaat het bestuur alleen uit deskundige beroepsbestuurders. Verder moet er een betere vertegenwoordiging komen van alle risico-dragers binnen de organisatie van het pensioenfonds.

Investment Management Services
Bovenstaande veranderingen betekenen veel voor u als bestuurder van een pensioenfonds. Maar ook voor KAS BANK als custodian. Als onafhankelijke Nederlandse custodian zijn wij als geen ander in staat u te helpen bij de invulling van uw governance vraagstukken. Voor een gesprek over de vele mogelijkheden op het gebied van Investment Management Services kunt u contact opnemen met Pol de Jaeger of Robbin van Cadsand.