Leidraad AFM moet zorgen voor meer duidelijkheid over boeterente

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft een leidraad gepubliceerd die banken moeten volgen bij het berekenen van de vergoeding die klanten betalen bij het vervroegd aflossen of oversluiten van hun hypotheek. Banken hebben sinds de invoering van nieuwe Europese regelgeving (MCD) vaak teveel boeterente gevraagd van klanten en moeten hen hiervoor compenseren. De AFM gaat toezien op goede afhandeling en naleving van de nieuwe leidraad. 

Door de historisch lage rentestand in de Europese financiële markten hebben veel huizenbezitters de afgelopen jaren besloten om vervroegd af te lossen op hun hypotheek of om hun hypotheek over te sluiten. Aangezien dit een financieel nadeel oplevert voor de geldverstrekker stelden zij hier vaak een boeterente – tegenwoordig vergoeding genoemd – tegenover. Met de inwerkingtreding van de Mortgage Credit Directive (MCD) op 14 juli 2016 werd deze vergoeding aan banden gelegd – de nieuwe Europese regelgeving verbiedt banken om meer vergoeding te vragen dan het financiële nadeel dat zij lopen van de vervroegde aflossing of oversluiting.

Uiteenlopende berekeningen en te hoge boetes

Een aflevering van tv-programma Radar bracht eind zomer 2016 aan het licht dat veel huizenbezitters de afgelopen jaren te veel boeterente hebben betaald aan hun bank. Twaalf duizend woningeigenaren meldden zich bij Stichting Oversluitclaim, omdat zij gemiddeld genomen €3.000 te veel hadden betaald.

Om te achterhalen of hypotheekverstrekkers zich inderdaad niet aan de nieuwe Europese wetgeving hielden, besloot financiële toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) op onderzoek uit te gaan. De AFM legde twaalf fictieve hypotheekdossiers voor aan banken om te achterhalen hoe de boeterente van deze dossiers berekend werd. Tussen de deelnemende banken bleken aanzienlijke verschillen te zitten in de berekening, bijvoorbeeld door het hanteren van de verkeerde rentevaste periode of het verkeerde rentetarief in de berekeningen. Hierdoor viel de gevraagde vergoeding bij sommige banken duizenden euro’s hoger uit dan bij andere geldverstrekkers.

Leidraad en compensatie

Om ervoor te zorgen dat hypotheekverstrekkers voortaan dezelfde methode gebruiken om de vergoeding bij vervroegde aflossing en oversluiten te berekenen, heeft de AFM een leidraad met uitgangspunten gepubliceerd. In de leidraad formuleert de AFM voor aanbieders 4 uitgangspunten om duidelijk te maken op welke wijze voldaan kan worden aan de nieuwe regels. De AFM heeft aangegeven erop te gaan toezien dat banken en andere geldverstrekkers de nieuwe leidraad zullen gaan volgen. 

Bovendien moeten hypotheekklanten die sinds 14 juli 2016 te veel boeterente betaald hebben door uiteenlopende rekenmethodes het teveel betaalde bedrag terug krijgen van hun geldverstrekker. “Omdat de nieuwe regels vanaf 14 juli 2016 gelden, verwacht de AFM dat aanbieders de vergoedingen die door huizenbezitters sindsdien zijn betaald, opnieuw berekenen”, aldus de toezichthouder. “Als blijkt dat de klant een te hoge vergoeding heeft betaald, moet het verschil worden terugbetaald.”

Om het voor woningbezitters duidelijker te maken waar zij aan toe zijn wanneer zij hun hypotheek willen oversluiten of vervroegd willen aflossen, heeft de AFM bovendien een stappenplan en checklist opgesteld. Deze twee tools moeten consumenten helpen om iedere stap van de berekeningswijze van de vergoeding die banken vragen te leren begrijpen, zodat zij een beter idee hebben waar zij op moeten letten in hun gesprekken met de bank of hypotheekverstrekker.

Reacties markt

De grootbanken hebben reeds gereageerd op de publicatie van de nieuwe leidraad en de verplichting om klanten die teveel hebben betaald te compenseren. ABN AMRO verwacht circa €5 miljoen te zullen uitkeren aan compensaties voor teveel betaalde vergoeding, inclusief wettelijke rente. De reactie van de bank op de nieuwe leidraad kwam in de vorm van een filmpje, dat te bekijken is op de website van ABN AMRO.

Elze Vonk, Hoofd Financieren en Verzekeren bij Rabobank, vertelt: “Het berekenen van de vergoedingsrente is complex, dat vinden de meeste klanten ook. De afgelopen maanden hebben we hierover constructief met de AFM gesproken.  In de basis bevestigt de AFM de methodiek die banken toepassen; de netto contante waarde-methode blijft het vertrekpunt. Voor de variabelen die daarbij worden gebruikt kiest AFM voor marktbrede uniformering in het voordeel voor de klant. Dit leidt in een aantal gevallen tot een lagere vergoeding. Het betekent ook dat we niet altijd ons financieel nadeel volledig gecompenseerd krijgen. We hechten aan het belang van transparantie voor de klant en eenduidigheid in de sector. We accepteren dan ook de uitgangspunten die de AFM stelt.” Rabobank schat het aantal klanten dat de afgelopen periode boeterente heeft betaald op circa 10.000. De compensatiekosten voor de grootbank worden eveneens geschat op €5 miljoen. 

Ook ING zal de komende maanden herberekeningen maken. “Het is onze ambitie om alle klanten eind december 2017 van een herberekening te voorzien. Het betreft enkele duizenden klanten”, aldus de bank. Bij alle drie de grootbanken hoeven klanten die mogelijk in aanmerking komen voor een terugbetaling niet zelf contact op te nemen met hun bank. Ook de NVB heeft instemmend gereageerd op de nieuwe leidraad. 

Vereniging Eigen Huis, die zich eerder ook al negatief uitsprak over de extra hypotheekrente die banken vroegen bij het verlengen of oversluiten van een aflossingsvrije hypotheek, heeft de banken opgeroepen om niet alleen oversluiters van na 14 juli 2016 te compenseren. “Volgens Vereniging Eigen Huis is het eerder regel dan uitzondering geweest dat geldverstrekkers de boeterente, die klanten betaalden voor het oversluiten van hun hypotheek, in hun eigen voordeel hebben afgerond”, stelt de belangenvereniging. “Banken zouden een herberekening moeten maken voor alle klanten die hun hypotheek vanaf 2011 hebben overgesloten, of die extra op hun hypotheek hebben afgelost. De banken zijn aan zet.”